Dịch thuật: Vị trí hiện tại của cổ Xích Bích ở đâu

VỊ TRÍ HIỆN TẠI CỦA CỔ XÍCH BÍCH Ở ĐÂU

          Theo sử liệu ghi chép, mùa đông năm Kiến An 建安 thứ 13 nhà Đông Hán (năm 208), quân Tào 曹 cùng liên quân Tôn, Lưu 孙, 刘đối đầu tại Trường Giang Xích Bích 长江赤壁, tuy Tào Tháo 曹操 người đông thế mạnh, nhưng bị hoả thiêu của Chư Cát Lượng 诸葛亮 đánh cho hoa rụng nước trôi. Đó chính là trận “Xích Bích chi chiến” 赤壁之战 nổi tiếng trong lịch sử.

          Trận chiến Xích Bích mọi người đều biết, nhưng về Trường Giang Xích Bích, ghi chép lại mơ hồ. Mà hiện nay lại có đến mấy Xích Bích, khiến những người muốn rõ cảnh tượng cổ chiến trường năm đó không biết phải chọn nơi nào. Thế thì, cổ chiến trường Xích Bích rốt cuộc là ở đâu?

          Theo Thuỷ kinh chú 水经注, núi Xích Bích tại phía đông bắc huyện Gia Ngư 嘉鱼, men theo Trường Giang trở lên, có Ô Lâm 乌林 vuông vức hai trăm dặm. Thuyết này được sự ủng hộ của nhà Địa lí học Dương Thủ Kính 杨守敬và Vương Lực 王力. 

          Cũng có tư liệu nói rõ, Xích Bích ở phía tây bắc huyện Bồ Kì 蒲圻Hồ Bắc 湖北. Trong Nguyên Hoà quận huyện đồ chí 元和郡县图志 viết rằng:

          Xích Bích sơn tại Bồ Kì huyện tây nhất bách nhị thập lí, bắc lâm đại giang, kì bắc ngạn tức Ô Lâm, tức Chu Du dụng Hoàng Cái sách, phần Tào công chu thuyền bại tẩu xứ.

          赤壁山在蒲圻县西一百二十里, 北临大江, 其北岸即乌林, 即周瑜用黄盖策, 焚曹公舟船败走处.

          (Núi Xích Bích tại phía tây huyện Bồ Kì 120 dặm, phía bắc đến sông lớn, bên bờ bắc là Ô Lâm, tức nơi mà Chu Du dùng kế sách của Hoàng Cái thiêu đốt tàu thuyền bỏ chạy của Tào công)

          Một số khai quật khảo cổ sau này càng ủng hộ quan điểm này. Nơi Ô Lâm ở bờ đối diện với Xích Bích tại Bồ Kì, trước sau phát hiện được bàn đạp bằng đồng dùng để lên ngựa, đồ gốm cùng vũ khí tác chiến vãn kì thời Đông Hán, số lượng nhiều đủ để khiến nhiều người tin tưởng, nơi đó chính là chiến trường trận Xích Bích năm nào. Trong Trung Hoa nhân dân cộng hoà quốc địa đồ 中华人民共和国地图cũng đem Xích Bích đặt tại bờ nam Trường Giang 长江 phía tây bắc huyện Bồ Kì 蒲圻.

          Cũng có người tin vào lời của Tô Thức, cho rằng Xích Bích tại Hoàng Cương 黄冈. Lời trong một bài từ của Tô Thức 苏轼 có đoạn:

Cố luỹ tây biên nhân đạo thị ⁽¹⁾

Tam Quốc Chu Lang Xích Bích

Loạn thạnh xuyên không

Kinh đào phách ngạn

Quyển khởi thiên đôi tuyết

故垒西边人道是

三国周郎赤壁

乱石穿空

惊淘拍岸

卷起千堆雪

(Nơi phía tây của chiến trường xưa mọi người nói

Đó là Xích Bích mà thời Tam Quốc Chu Du phá quân Tào

Vách núi cao dốc đứng, đá bày ra như mây giăng trên không

Sóng lớn kinh người vỗ vào bờ

Sóng trắng cuộn tung lên dường như ngàn lớp tuyết)

          Đương thời, nơi Tô Thức ở là gành Xích Bích của Hoàng Cương, nhân vì núi cao dốc đứng có sắc đỏ, tô Thức đã cho nơi đó là chiến trường xưa của trận chiến Xích Bích. Không chỉ có một mình Tô Thức, sớm từ thời Đường, Đỗ Mục 杜牧cũng đã xem cổ Xích Bích là nơi đó.

          Trong số các thuyết, thuyết có sức thuyết phục nhất là “Bồ Kì Xích Bích thuyết” 蒲圻赤壁说. Mặc dù như thế, vẫn có nhiều người kiên trì cho chiến trường xưa Xích Bích là gành Xích Bích hoặc Xích Bích ở Gia Ngư, nhân đó mọi người bèn gọi gành Xích Bích ở Hoàng Cương theo cách nói của Tô Thức là “Văn Xích Bích” 文赤壁, gọi Xích Bích ở Bồ Kì, ở Ngư Dương là “Võ Xích Bích” 武赤壁.

Chú của người dịch

1- Đoạn này trong bài từ Xích Bích hoài cổ 赤壁怀古 theo điệu Niệm nô kiều 念奴娇 của Tô Thức 苏轼.

                                                               Huỳnh Chương Hưng

                                                              Quy Nhơn 27/11/2019

Nguyên tác Trung văn

Trong quyển

THÚ VỊ VĂN HOÁ TRI THỨC ĐẠI TOÀN

趣味文化知识大全

Thanh Thạch 青石 biên soạn

Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã, 2013