Dịch thuật: Nguồn gốc họ Phàn (Bách gia tính)

NGUỒN GỐC HỌ PHÀN

          Về nguồn gốc họ (tính) Phàn 樊 chủ yếu có 3 thuyết:

1- Xuất phát từ tính Tử 子, là hậu duệ của Thành Thang 成汤. Thời thượng cổ, Thang Vương diệt nhà Hạ kiến lập triều Thương. Con cháu đời sau của vương tộc triều Thương khi truyền đến Thương Trụ Vương, đã phân thành 7 tộc lớn, trong đó có tộc mang tính Phàn 樊. Trụ Vương tàn bạo hôn dung, sau khi nhà Chu diệt nhà Thương, Chu Vũ Vương đã đem 7 tộc lớn của triều Thương dời đến cú trú vùng Sơn Đông 山东, Sơn Tây 山西, không thay đổi tính thị của họ.

2- Bắt nguồn từ tằng tôn của Chu Vũ Vương 周武王 là Trọng Sơn Phủ 仲山甫 ⁽¹⁾, vì có công lập quốc, được phong ở đất Phàn 樊 (nay là thành phố Tế Nguyên 济源  tỉnh Hà Nam 河南), con cháu đã lấy đất phong làm tính.

3- Xuất phát từ tính thị của các dân tộc thiểu số phía tây nam. Thời Đông Hán, tại Ba Quận 巴郡, Nam Quận 南郡 vốn có 5 tính: Ba thị 巴氏, Phàn thị 樊氏, Tân thị 莘氏, Tương thị 相氏, Trịnh thị 郑氏, đều xuất phát từ Vũ Lạc Chung Li sơn  武落钟离山 (nay là phía tây bắc Trường Dương 长阳 Hồ Bắc 湖北)

Họ Phàn ước chiếm 0,17% nhân khẩu của dân tộc Hán trong cả nước, chiếm vị trí thứ 102. Các tỉnh Thiểm Tây, Hà Nam, Giang Tây có nhiều người mang họ Phàn.

Danh nhân các đời

          Phàn Trì 樊迟 tên Tu 须, tự Tử Trì 子迟, người nước Lỗ (có thuyết cho là người nước Tề) thời Xuân Thu, học trò của Khổng Tử. Phàn Khoái 樊哙 người huyện Bái 沛 thời Tây Hán, lúc trẻ sinh sống bằng nghề giết mổ chó, sau theo Lưu Bang 刘邦 khởi nghĩa. Trong buổi Hồng Môn yến 鸿门宴, bảo vệ Lưu Bang thoát hiểm. Sau khi nhà Tần bị diệt, vì có quân công nên được phong là Vũ Dương Hầu 舞阳侯. Thời Đông Hán có học giả nổi tiếng Phàn Anh 樊英, có Phàn Chí Trương 樊志张, Ngự sử trung thừa và là Thái thú Cự Lộc 巨鹿 Phàn Chuẩn 樊准.

Chú của người dịch

1- Trọng Sơn Phủ 仲山甫: cũng được viết là 仲山父, hậu duệ của Chu Thái Vương Cổ Công Đản Phủ 周太王古公亶父. Gia thế tuy hiển hách nhưng ông lại rất bình dân. Lúc trẻ theo nghề nông và kinh thương, có uy vọng trong giới nông dân và kinh thương. Chu Tuyên Vương 周宣王nguyên niên (năm 827 trước công nguyên), ông được tiến cử vào vương thất, nhậm chức Khanh sĩ (tương đương với Tể tướng đời sau), đứng đầu bách quan. Được phong ở đất Phàn 樊, từ đó lấy Phàn làm tính (họ), ông là thuỷ tổ của Phàn tính, cho nên cũng còn gọi là “Phàn Trọng Sơn Phủ” 樊仲山甫, “Phàn Trọng Sơn” 樊仲山, “Phàn Mục Trọng” 樊穆仲.

https://baike.baidu.com/item/%E4%BB%B2%E5%B1%B1%E7%94%AB

                                                        Huỳnh Chương Hưng

                                                        Quy Nhơn 28/10/2019

Nguyên tác Trung văn

PHÀN TÍNH UYÊN NGUYÊN

樊姓渊源

Trong quyển

BÁCH GIA TÍNH

百家姓

Biên soạn: Triệu Dương 赵阳

Cát Lâm Đại học xuất bản xã, 2005