MÃ
XỈ ĐỒ TĂNG
马齿徒增
RĂNG NGỰA TĂNG NHIỀU
Giải
thích:
răng của ngựa theo số tuổi mà tăng thêm. Hiện dùng để tự khiêm, ý nghĩa là tuổi
tác tuy đã cao, nhưng học vấn không tiến bộ, sự nghiệp cũng không có thành tựu
gì.
Xuất xứ: Chiến Quốc . Cốc Lương Xích 穀梁赤: Cốc Lương truyện – Hi Công nhị niên 穀梁传 - 僖公二年.
Thời
Xuân Thu, Tấn Hiến Công 晋献公 muốn thôn tính nước Quắc 虢, nhưng khi công phạt nước Quắc
phải đi qua nước Ngu 虞. Tấn Hiến Công sợ nước Ngu không chịu cho mượn đường, đây
là một vấn đề lớn.
Đại
phu Tuân Tức 荀息
bèn dâng kế sách
cho Tấn Hiến Công:
-
Đại vương! Theo thần thấy, chi bằng ta
dùng tuấn mã và mĩ ngọc làm điều kiện trao đổi, hối lộ Ngu vương để mượn đường.
Tấn
Hiến Công không nói tiếng nào. Ngọc và tuấn mã là 2 thứ chí bảo của ông, quả thực
ông không muốn. Thế là, Tuân Tức lại nói:
-
Đại vương! Tuấn mã và ngọc có thể đoạt về,
mà nước Quắc không thể lấy lại.
Tấn
Hiến Công trầm ngâm hồi lâu, cuối cùng tiếp nhận ý kiến của đại phu.
Ngu
Vương yêu thích ngọc và tuấn mã của nước Tấn, đồng ý cho nước Tấn mượn đường
đánh nước Quắc. Thế là nước Tấn dễ dàng tiêu diệt nước Quắc.
Nhưng,
Tấn Hiến Công trong lòng lại luôn không vui. Tuân Tức đoán ra tâm sự của Tấn Hiến
Công, nói với Tấn Hiến Công rằng:
-
Đại vương! Tiểu thần từng nói qua: ‘tuấn
mã và ngọc có thể đoạt về lại’. Hiện nước
Quắc đối với chúng ta không phòng bị, chi bằng chúng ta quăng một mẻ lưới mà bắt
hết, thôn tính luôn nước Quắc, đoạt lại 2 thứ chí bảo của đại vương.
Tấn
Hiến Công đồng ý. Trên đường hồi sư, nước Tấn quả nhiên chiếm luôn nước Quắc. Tuân
Tức dắt tuấn mã trở về, tay bưng ngọc đi trước, nói với Tấn Hiến Công:
-
Đại vương! Ngọc vẫn là mĩ ngọc, chỉ là
răng của tuấn mã đã mọc nhiều thêm rồi. (bích tắc do thị dã, nhi mã xỉ gia
trường hĩ 璧则犹是也,
而马齿加长矣)
Người
đời sau từ câu nói này dẫn ra thành ngữ “mã xỉ đồ tăng”.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 13/8/2019
Nguyên tác Trung văn
MÃ XỈ ĐỒ TĂNG
马齿徒增
TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ
CỐ SỰ TỔNG TẬP
中国成语故事总集
(tập 1)
Chủ biên: Đường Kì 唐麒
Trường Xuân – Thời đại
văn nghệ xuất bản xã, 2004
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật