财要善用 禄要无愧
财不患其不得, 患财得, 而不能善用其财; 禄不患其不来, 患禄来, 而不能无愧其禄.
(围炉夜话)
TÀI
YẾU THIỆN DỤNG LỘC YẾU VÔ QUÝ
Tài bất hoạn kì bất đắc, hoạn tài đắc,
nhi bất năng thiện dụng kì tài; Lộc bất hoạn kì bất lai, hoạn lộc lai, nhi bất
năng vô quý kì lộc.
(Vi lô dạ thoại)
TÀI CẦN KHÉO DÙNG, LỘC KHÔNG HỔ THẸN
Với tiền
tài đừng lo không có, chỉ lo khi có, mà ta không biết dùng tiền tài cho khéo; Với
lộc quan đừng sợ không đến, chỉ sợ khi nó đến, mà ta lại hổ thẹn với lộc quan.
Phân tích và
thưởng thức
Một người
chỉ cần chăm chỉ làm việc, khơi nguồn kiệm nước, thì tiền tài không thể không
có, chỉ sợ bản thân lười nhác, xài tiền phung phí, như thế mà vọng tưởng có tiền
thì quả thực là nằm mơ giữa ban ngày. Càng đáng sợ hơn là khi có được tiền mà
không khéo dùng, nếu chẳng phải là kẻ nô lệ của tiền tài, thì cũng là kẻ hoa
thiên tửu địa, xa xỉ lãng phí. Thế thì, tiền tài trở thành thứ hại người, không
chỉ hại bản thân nhà tan mạng mất, mà còn nguy hại cho xã hội. Kì thực, với tiền
tài nếu biết dùng nó một cách chính đáng, là một sức mạnh để vui làm việc thiện
có ích cho dân sinh, thì đó mới đúng là chân chính phát huy diệu dụng của tiền
tài. Điều mà gọi là “thiên yếu nễ phú mạc thái xa” 天要你富莫太奢 (trời sẽ cho
anh giàu nếu anh đừng quá xa xỉ), “vi phú đương nhân” 为富当仁 (làm giàu nên gánh vác việc nhân), chính là nói cho chúng ta biết phải
dùng cho khéo kim tiền.
Người đời
đều khát vọng lộc quan và phúc phận, nhưng rốt cuộc có được mấy người? Nếu
không do con đường chính đáng nhìn thấy, hoặc đã có được, nhưng lại làm những
việc tổn phúc, có lỗi với lương tâm của bản thân thì có ích gì? bởi, do vì những phúc lộc ngoại tại không trường
cửu, mà đã vứt bỏ nhân cách của mình. Kì thực, phúc lộc vốn không có định số,
hà tất phải quá chấp trước? chẳng bằng cầu phúc lộc ở nội tâm của mình, không
siểm nịnh không a dua đó là tâm của quan, không ghen ghét không cầu xin đó là
tâm của phúc, bất cứ ai cũng không có thể đoạt được.
Chú của người
dịch
Vi lô dạ thoại 围炉夜话: là một tác phẩm nổi tiếng đời Thanh, tác giả là
Vương Vĩnh Bân 王永彬. Vi lô dạ thoại
có 221 tắc, đề cập nhiều phương diện như đạo đức, tu thân, độc thư, an bần lạc
đạo, giáo tử, trung hiếu, cần kiệm … nêu rõ hàm nghĩa sâu xa: lập đức, lập
công, lập ngôn đều lấy “lập nghiệp” làm gốc.Vi
lô dạ thoại 围炉夜话cùng với Thái căn đàm 菜根谭, Tiểu song u kí 小窗幽记 được gọi chung là “xử thế tam đại kì thư”.
Vương Vĩnh
Bân 王永彬:
Vương
Vĩnh Bân tự Nghi Sơn 宜山, người đời gọi ông
là Nghi Sơn tiên sinh 宜山先生, con cháu đời sau
của họ Vương gọi ông là Nghi Sơn công 宜山公. Cuộc đời ông trải
qua 5 vương triều: Càn Long 乾隆, Gia Khánh 嘉庆, Đạo Quang 道光, Hàm Phong 咸丰, Đồng Trị 同治. Ông sinh ngày 23
tháng Giêng năm Nhâm Tí thời Càn Long, mất ngày 25 tháng Giêng năm Kỉ Tị thời Đồng
Trị, hưởng thọ 78 tuổi.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 15/7/2019
Nguồn
VI LÔ DẠ THOẠI
围炉夜话
Tác giả: Vương Vĩnh Bân 王永彬
Thiểm Tây lữ du xuất bản xã, 2002.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật