NHẤT
GIA CHI NGÔN
一家之言
LỜI CỦA MỘT NHÀ
Giải
thích:
luận trứ học thuật của riêng mình tự thành hệ thống.
Xuất xứ: Hán . Tư Mã Thiên 司马迁: Báo Nhậm
Thiếu Khanh thư 报任少卿书.
Sử học gia và là Văn học gia Tư Mã
Thiên 司马迁nổi tiếng thời Tây Hán năm
20 tuổi đã đi khắp khu vực đông nam của Trung Quốc, đối với lịch sử và nhân vật,
ông nghiên cứu rất nghiêm túc và chu đáo. Về sau, Tư Mã Thiên làm quan tại triều,
có cơ hội tiếp xúc một khối lượng sử liệu to lớn, đồng thời nhân đó ông tiến
hành thâm nhập khảo tra lịch sử. Năm 104 trước công nguyên, Tư Mã Thiên 42 tuổi,
bắt đầu biên soạn bộ Sử kí 史记.
Trước sau gần 20 năm, ông viết được 130 thiên, tổng cộng 52 vạn chữ, thuật lại
lịch sử hơn 3000 năm từ Hoàng Đế 黄帝 trong truyền thuyết đến hậu kì thời Vũ Đế 武帝, để lại cho hậu thế một di sản văn hoá vô cùng quý
giá.
Quá trình biên soạn Sử kí, Tư Mã Thiên trước sau vẫn giữ
thái độ nghiêm túc cẩn thận, cố gắng biên soạn theo đúng sự thật, đối với việc
tốt hoặc việc xấu, ông đều không khoa trương hoặc giấu giếm. Còn bình luận đối
với sự kiện và nhân vật, ông không lấy ý kiến đúng sai của “thánh nhân” làm
tiêu chuẩn, mà bình luận theo kiến giải độc lập của mình.
Năm 93 trước công nguyên, Tư Mã Thiên viết một bức thư cho
người bạn là Nhậm An 任安 (tự Thiếu Khanh 少卿) theo hình thức tự truyện, thuật lại tư tưởng của mình và cảnh
ngộ mà mình gặp phải. Trong thư đó, khi nói đến mục đích viết Sử kí, viết bộ sách này:
Diệc dục dĩ cứu thiên
nhân chi tế, thông cổ kim chi biến, thành nhất gia chi ngôn.
亦欲以究天人之际, 通古今之变, 成一家之言.
(Cũng là muốn tìm hiểu mối quan hệ giữa thiên đạo và nhân sự,
thông hiều mạch lạc sự biến hoá xưa nay, thành lời của một nhà)
Ý nói là để nghiên cứu mối quan hệ giữa
tự nhiên với xã hội loài người, tìm ra nguyên nhân biến thiên của xã hội, tự
thành một hệ thống trứ tác học thuật.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 29/7/2019
Nguyên tác Trung văn
NHẤT GIA CHI NGÔN
一家之言
TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ
CỐ SỰ TỔNG TẬP
中国成语故事总集
(tập 1)
Chủ biên: Đường Kì 唐麒
Trường Xuân – Thời đại
văn nghệ xuất bản xã, 2004
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật