Dịch thuật: Hoàn Nhan Lượng

HOÀN NHAN LƯỢNG

          Hoàn Nhan Lượng 完颜亮 (1122 – 1161), tức Hải Lăng Vương 海陵王 , tộc Nữ Chân 女真, tự Nguyên Công 元功, vốn tên là Địch Cổ Nãi 迪古乃, là thứ trưởng tử của Kim Thái Tổ 金太祖. Năm Hoàng Thống 皇统 thứ 9 đời Kim Hi Tông 金熙宗 (1149), ông giết Hi Tông tự lập làm hoàng đế. Sau khi tức vị, giết luôn những người đồng mưu cùng con cháu của Kim Thái Tông 金太宗 hơn 70 người, dùng nhiều người Hán 汉, người Khất Đan 契丹, người Bột Hải 渤海 chấp chính, đồng thời dời đô về Yên Kinh 燕京 (nay là Bắc Kinh 北京). Tháng 6 năm Chính Long 正龙 thứ 6 (1161) đem quân đánh Tống, tháng 11, tại Dương Châu 扬州 bị bộ tướng giết chết. Thời Thế Tông 世宗, bị giáng xuống làm Hải Lăng Quận Vương 海陵郡王, bị giáng tiếp làm Hải Lăng thứ nhân 海陵庶人.

Hoàn Nhan Lượng có văn tài, lúc chưa lên ngôi từng đề vào quạt của người khác rằng:

Đại bính nhược tại thủ

Thanh phong mãn thiên hạ

大柄若在手

清风满天下

(Nếu cán lớn nắm trong tay

Thì gió mát cả thiên hạ)

Mọi người biết ông ta có chí lớn. Trong sử khen ngợi ông rằng:

Nhất ngâm nhất vịnh, quán tuyệt đương thời.

一吟一咏, 冠绝当时

(Một ngâm một vịnh, đứng đầu lúc bấy giờ)

          Người trước bình từ của ông là:

Lí nhi thực hào

俚而实豪

(Dân dã nhưng hào hùng)

                                                                 (Cổ kim từ thoại 古今词话 quyển hạ)

Độc cụ hùng chí chi khái

独具雄鸷之概

(Riêng có khí chất hùng mạnh)

                                                                  (Từ chinh 词征 quyển tam)

          Trong Toàn Kim thi 全金诗 quyển đầu tiên thu thập 5 bài thơ của ông, trong Toàn Kim Nguyên từ 全金元词 thu thập 4 bài từ của ông. Sự tích về cuộc đời  của ông thấy trong Kim sử 金史 quyển 5, Hải Lăng Vương bản kỉ 海陵王本纪, Đại Kim quốc chí 大金国志từ quyển 13 đến quyển 15, Thinh sử桯史 quyển 8, Quy tiềm chí 归潜志quyển 1.  

                                                            (Tra Hồng Đức 查洪德)

Chú của người dịch

- Kim Thái Tổ 金太祖 tức Hoàn Nhan A Cốt Đả 完颜阿骨打, vị hoàng đế kiến lập triều Kim, tại vị từ năm 1114 đến năm 1123.

- Kim Thái Tông 金太宗 tức Hoàn Nhan Thịnh 完颜晟, vị hoàng đế thứ 2 triều Kim, tại vị từ năm 1123 đến năm 1135.

- Kim Hi Tông 金熙宗 tức Hoàn Nhan Đản 完颜亶, vị hoàng đế thứ 3 triều Kim, tại vị từ năm 1135 đến năm 1149.

- Hải Lăng Dượng Vương 海陵炀王 tức Hoàn Nhan Lượng 完颜亮亮, vị hoàng đế thứ 4 triều Kim, bị phế, tại vị từ năm 1149 đến năm 1161.

- Kim Thế Tông 金世宗 tức Hoàn Nhan Ung 完颜雍, vị hoàng đế thứ 5 triều Kim, tại vị từ năm 1161 đến năm 1189.

- Kim Chương Tông 金章宗 tức Hoàn Nhan Cảnh 完颜璟, vị hoàng đế thứ 6 triều Kim, tại vị từ năm 1189 đến 1208.

- Vệ Thiệu Vương 卫绍王 tức Hoàn Nhan Vĩnh Tế 完颜永济, vị hoàng đế thứ 7 triều Kim, tại vị từ năm 1208 đến năm 1213.

- Kim Tuyên Tông 金宣宗 tức Hoàn Nhan Tuần 完颜珣, vị hoàng đế thứ 8 triều Kim, tại vị từ năm 1213 đến năm 1223.

- Kim Ai Tông 金哀宗 tức Hoàn Nhan Thủ Tự 完颜守绪, vị hoàng đế thứ 9 triều Kim, tại vị từ năm 1223 đến năm 1234

- Kim Chiêu Tông 金昭宗 tức Hoàn Nhan Thừa Lân 完颜承麟, vị hoàng đế thứ 10 triều Kim, tại vị năm 1234.

http://www.todayonhistory.com/lishi/201509/17962.html

                                                                        Huỳnh Chương Hưng

                                                                        Quy Nhơn 07/7/2019

Nguồn

TRUNG QUỐC VĂN HỌC GIA ĐẠI TỪ ĐIỂN

LIÊU, KIM, NGUYÊN QUYỂN

中国文学家大辞典

辽, 金, 元卷

Chủ biên: Đặng Thiệu Cơ 邓绍基, Dương Liêm 杨镰

Bắc Kinh: Trung Hoa thư cục, 2006.