KÍCH
NHƯỠNG NHI CA
击壤而歌
GÕ NHƯỠNG MÀ HÁT
Giải
thích:
gõ vào nhưỡng đất (1) mà hát. Ví thái bình thịnh thế, mọi người ai
cũng cơm no áo ấm.
Xuất xứ: Tấn . Hoàng Phủ Mật 皇甫谧: Đế vương
thế kỉ 帝王世纪
Đế
Nghiêu 帝尧
– vị quân chủ thời
thượng cổ, trong sử gọi là Đường Nghiêu 唐尧, thống trị đất nước 50 năm. Ông
vô cùng khiêm tốn, không dám tự tín tự mãn. Một ngày nọ, Đế Nghiêu mặc quần áo
của bình dân, đích thân đến dân gian để quan sát, hi vọng biết được một cách
chính xác chính tích của mình rốt cuộc là tốt hay xấu. Đương lúc đi bộ đến “khang
cù” (康衢)
(2), gặp một ông lão, có vẻ ăn no nhàn hạ tay cầm một khối đất, vừa
gõ vừa hát, hát rằng:
Nhật xuất nhi tác
Nhật nhập nhi tức
Tạc tỉnh nhi ẩm
Canh điền nhi thực
Đế lực vu ngã hà hữu
tai?
日出而作
日入而息
凿井而饮
耕田而食
帝力于我何有哉?
Ý
của lời ca đó rằng:
Mặt trời mọc, ta ra đi làm
Mặt trời lặn, ta về nghỉ ngơi
Đào giếng lấy nước mà uống
Cày ruộng lấy thóc để ăn
Ân huệ của đế vương đối với ta
có ích gì?
Bài
ca biểu hiện rõ nét ông lão đó trường kì an cư lạc nghiệp, ngày ngày sống một
cuộc sống thái bình thịnh thế, tuy đức chính trước mặt, nhưng sớm cho là đương
nhiên như thế, vui vẻ vô cùng.
Người
đời sau gọi ông lão đó là “khang cù lão nhân” 康衢老人, gọi bài ca là “kích nhưỡng chi
ca” 击壤之歌.
Chú
của người dịch
1- Nhưỡng 壤: theo Hán Việt tự điển của Thiều
Chửu, “nhưỡng” là đất mềm.
2- Khang cù 康衢: đường lớn thông bốn phương tám
hướng.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 30/6/2019
Nguyên tác Trung văn
KÍCH NHƯỠNG NHI CA
击壤而歌
TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ
CỐ SỰ TỔNG TẬP
中国成语故事总集
(tập 1)
Chủ biên: Đường Kì 唐麒
Trường Xuân – Thời đại
văn nghệ xuất bản xã, 2004
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật