Dịch thuật: Truyền thuyết về "Tam Hoàng Ngũ Đế) (tiếp theo)

TRUYỀN THUYẾT VỀ “TAM HOÀNG NGŨ ĐẾ”

(tiếp theo)

          Về “Ngũ Đế”

Từ điển Từ Hải 辞海 nêu ra 3 sách ^(*):

1- Hoàng Đế 黄帝, Chuyên Húc 颛顼, Đế Khốc 帝喾, Đường Nghiêu 唐尧, Ngu Thuấn 虞舜.

2- Thái Hạo 太皞 (Phục Hi 伏羲), Viêm Đế 炎帝 (Thần Nông 神农), Hoàng Đế黄帝, Thiếu Hạo 少皞, Chuyên Húc 颛顼.

3- Thiếu Hạo 少昊 (皞), Chuyên Húc 颛顼, Cao Tân 高辛 (Đế Khốc 帝喾), Đường Nghiêu 唐尧, Ngu Thuấn 虞舜.

          Hán ngữ đại từ điển 汉语大词典 nêu ra 4 sách:

1- Hoàng Đế黄帝 (Hiên Viên 轩辕), Chuyên Húc 颛顼 (Cao Dương 高阳), Đế Khốc 帝喾 (Cao Tân高辛), Đường Nghiêu 唐尧, Ngu Thuấn 虞舜.

          Trong Đại Đới lễ kí – Ngũ Đế đức 大戴礼记 - 五帝德 có ghi:

          Khổng Tử viết: Ngũ Đế dụng kí, Tam Vương dụng độ.

          孔子曰: 五帝用记, 三王用度.

          (Khổng Tử nói rằng: Về sự tích của Ngũ Đế thì từ những truyện kí hiện tồn mà có thể biết được; về sự tích của Tam Vương thì từ những pháp độ hiện tồn mà có thể biết được.)

          Sử kí – Ngũ Đế bản kỉ 史记 - 五帝本纪, Chính nghĩa 正义của Trương Thủ Thủ Tiết 张守节 đời Đường có nói:

          Thái Sử Công y “Thế bản”, “Đại Đới lễ kí”, dĩ Hoàng Đế, Chuyên Húc, Đế Khốc, Đường Nghiêu, Ngu Thuấn vi Ngũ Đế.

          太史公依世本大戴礼记以黄帝, 颛顼, 帝喾, 唐尧, 虞舜为五帝

          (Thái Sử Công đã theo “Thế bản”, “Đại Đới Lễ kí” cho Hoàng Đế, Chuyên Húc, Đế Khốc, Đường Nghiêu, Ngu Thuấn là Ngũ Đế.)

          Tiêu Chu 谯周, Ứng Thiệu 应劭, Tống Quân 宋圴đều cho như thế.

          Ban Cố 班固 đời Hán trong Bạch Hổ Thông – Hiệu白虎通 - 号 nói rằng:

          Ngũ Đế giả, hà vị dã? “Lễ” viết: ‘Hoàng Đế, Chuyên Húc, Đế Khốc, Đường Nghiêu, Ngu Thuấn dã.

          五帝者, 何谓也? “礼” 曰: ‘黄帝, 颛顼, 帝喾, 唐尧, 虞舜也.’

          (Ngũ Đế là nói những vị nào? “Kinh Lễ” nói rằng: ‘Là Hoàng Đế, Chuyên Húc, Đế Khốc, Đường Nghiêu, Ngu Thuấn.’)

2- Thái Hạo 太昊 (Phục Hi伏羲), Viêm Đế 炎帝 (Thần Nông 神农), Hoàng Đế黄帝, Thiếu Hạo少昊 (Chí 挚), Chuyên Húc颛顼.

          (Xem Lễ kí – Nguyệt lệnh 礼记 - 月令)

3- Thiếu Hạo少昊, Chuyên Húc颛顼, Cao Tân高辛, Đường Nghiêu唐尧, Ngu Thuấn 虞舜.

          Trong “Thư – Tự” 书 - 序 có ghi:

          Thiếu Hạo, Chuyên Húc, Cao Tân, Đường, Ngu chi thư.

          少昊, 颛顼, 高辛, 唐, 虞之书.

          (Sách của Thiếu Hạo, Chuyên Húc, Cao Tân, Đường Nghiêu, Ngu Thuấn.)

          Khổng Dĩnh Đạt 孔颖达sớ rằng:

          Ngôn Ngũ Đế chi đạo, khả dĩ bách đại thường hành.

          言五帝之道, 可以百代常行.

          (Nói đến đạo của Ngũ Đế, thì có thể trăm đời vẫn thường được thi hành)

          Hoàng Phủ Mật 皇甫谧 đời Tấn trong Đế Vương thế kỉ 帝王世纪 có nói:

          Phục Hi, Thần Nông, Hoàng Đế vi Tam Hoàng, Thiếu Hạo, Cao Dương, Cao Tân, Đường, Ngu vi Ngũ Đế.

          伏羲, 神农, 黄帝为三皇; 少昊, 高阳, 高辛, 唐, 虞为五帝.

          (Phục Hi, Thần Nông, Hoàng Đế là Tam Hoàng; Thiếu Hạo, Cao Dương, Cao Tân, Đường Nghiêu, Ngu Thuấn là Ngũ Đế.)

4- Phục Hi伏羲, Thần Nông神农, Hoàng Đế 黄帝, Đường Nghiêu唐尧, Ngu Thuấn虞舜.

          (Xem Dịch – Hệ từ hạ易 - 系辞下, Hoàng Vương đại kỉ 皇王大纪của Hồ Hoành 胡宏đời Tống)

          “Tam Hoàng Ngũ Đế” niên đại thì đã quá xa, những việc thì quá cổ, nên mọi người nhớ không rõ là điều rất tự nhiên, đối với một số sai lầm tranh cãi trong sách cổ e là khó sửa chữa giải quyết. (hết)

Chú của người dịch

*- Trong nguyên tác nói 3 sách mà không nói 3 sách nào.

Theo Từ Nguyên 辞源  ghi rằng:

1- Phục Hi伏羲 (Thái Hạo 太皞), Thần Nông 神農 (Viêm Đế 炎帝), Hoàng Đế 黃帝, Nghiêu 堯, Thuấn 舜.

          (Xem Dịch – Hệ từ hạ易 - 繫辞下)

2- Hoàng Đế黄帝, Chuyên Húc 颛頊, Đế Khốc 帝嚳, Nghiêu 堯,Thuấn 舜.

          (Xem Thế bản tứ Ngũ Đế phổ 世本四五帝譜, Đại Đới lễ - Ngũ Đế đức 大戴禮 - 五帝德, Sử kí – Ngũ Đế kỉ 史記 - 五帝紀.)

3- Thiếu Hạo少昊, Chuyên Húc颛頊 (Cao Dương 高陽), Cao Tân高辛, Nghiêu堯, Thuấn 舜.

          (Xem Đế Vương thế kỉ 帝王世紀)

         (Từ nguyên 辞源 (bản phồn thể), tập Tí trang 134, Thương vụ ấn thư quán ấn hành, Bắc Kinh: 20040

          Theo Từ Hải 辭海 :

1- “Lễ - Nguyệt lệnh” dĩ Thái Hạo (Phục Hi), Viêm Đế (Thần Nông), Hoàng Đế, Thiếu Hạo, Chuyên Húc vi Ngũ Đế.

          “禮 - 月令” 以太皞 (伏羲), 炎帝 (神農), 黃帝, 唐堯, 虞舜為五帝.

          (Thiên “Nguyệt lệnh” trong “Kinh Lễ” cho Thái Hạo (Phục Hi), Viêm Đế (Thần Nông), Hoàng Đế, Đường Nghiêu, Ngu Thuấn là Ngũ Đế.

2- “Thế bản”, “Đại Đới Lễ”, “Sử kí” dĩ Hoàng Đế, Chuyên Húc, Đế Khốc, Đường Nghiêu, Ngu Thuấn vi Ngũ Đế.

          “世本”, “大戴禮”, “史記” 以黃帝, 颛頊, 帝嚳, 唐堯, 虞舜為五帝.

     (“Thế bản”, “Đại Đới Lễ”, “Sử kí” cho Hoàng Đế, Chuyên Húc, Đế Khốc, Đường Nghiêu, Ngu Thuấn là Ngũ Đế.)

3- Khổng An Quốc “Thượng thư – Tự”, Hoàng Phủ Mật “Đế Vương thế kỉ” dĩ

Thiếu Hạo (昊đồng 皞), Chuyên Húc, Cao Tân (Đế Khốc), Đường Nghiêu, Ngu Thuấn vi Ngũ Đế.

          孔安國 “尚書 - 序”, 皇甫謐 “帝王世紀” 以少昊 (昊同皞), 颛頊, 高辛, (帝嚳), 唐堯, 虞舜為五帝.

          (“Thượng thư  - Tự’ của Khổng An Quốc, “Đế Vương thế kỉ” của Hoàng Phủ Mật cho Thiếu Hạo (chữ 昊 đồng với chữ 皞), Chuyên Húc, Cao Tân (Đế Khốc), Đường Nghiêu, Ngu Thuấn là Ngũ Đế.

          (Từ Hải 辭海 (bản hợp đính phồn thể), tập Tí trang 66, Trung Hoa thư cục phát hành, Trung Hoa Dân Quốc năm thứ 37.)

                                                                   Huỳnh Chương Hưng

                                                                   Quy Nhơn 03/5/2019

Nguồn

“TAM HOÀNG NGŨ ĐẾ” ĐÍCH TRUYỀN THUYẾT

“三皇五帝” 的传说

Trong quyển

TRUNG QUỐC VĂN HOÁ SỬ

中国文化史

Biên soạn: Thường Diệu Hoa 常耀华, Lí Hồng Ba 李洪波

Bắc Kinh: Lữ du giáo dục xuất bản xã, 2008.