TIỂU HOÁ ĐÀ BÁI SƯ
Cuối thời Đông Hán có một vị thầy thuốc rất
nổi tiếng, đó chính là Hoá Đà 华佗 (1). Hoá Đà cùng
Đổng Phụng 董奉, Trương Trọng Cảnh 张仲景, 3 người này được gọi là “Kiến An tam thần y” 建安三神医, có thể thấy y thuật của Hoá Đà rất cao minh. Hoá Đà
sở trường về ngoại khoa, có thể phẫu thuật
cho người, đáng tiếc là cuối cùng bị Tào Tháo 曹操 nghi ngờ mà
phải chết oan trong ngục.
Cuối thời
Đông Hán, Hoá Đà năm lên 7 tuổi đến nhà một vị thầy thuốc họ Thái 蔡 để
bái sư học nghề. Sau khi gặp qua thầy, Hoá Đà ngồi ngay ngắn nghe thầy dặn dò.
Thầy
thuốc họ Thái kĩ thuật tinh thâm, trước giờ nhiều người đến bái sư. Thầy muốn
thu nhận đứa bé thông minh làm đệ tử nên quyết định trước tiên kiểm tra thử .
Thầy gọi
Hoá Đà đến trước mặt, chỉ vào cây dâu trước cửa nhà nêu ra câu hỏi:
- Con xem, lá trên cành cao nhất của cây dâu
này, người nhìn không thấy, làm sao có thể hái xuống được?
- Thế thì dùng thang!
- Nhà ta không có thang!
- Vậy con sẽ trèo lên hái!
- Không được, con thử nghĩ ra cách khác thử.
Hoá Đà
tìm một sợi dây, trên dây cột một viên đá nhỏ, sau đó quăng hướng lên
cành cao, rồi níu dây có cành cây xuống, Hoá Đà giơ tay hái lấy lá.
Thầy thuốc họ Thái vui mừng gật
đầu nói rằng:
- Được, rất tốt.
Qua một
lúc sau, thấy trong sân có 2 con dê đang húc nhau, mấy đứa nhỏ chạy ra kéo,
nhưng kéo không được.
- Con có thể làm cho 2 con dê kia không húc
nhau nữa được không?
Hoá Đà
đi một vòng quanh cây dâu, nhổ một nắm cỏ non, đưa cỏ non đến trước mặt dê. Lúc
này, dê đang đói, trông thấy cỏ chúng liền không nghĩ đến việc húc nhau nữa.
- Con quả thật là một đứa bé thông minh, ta rất
vui mừng làm thầy của con.
Về sau,
Hoá Đà trở thành thần y của một đời.
Phụ lục
Quan Vũ
关羽 trong
lúc đánh trận bị tên bắn trúng cánh tay. Mũi tên có độc, chất độc đã ngấm vào
trong xương. Thủ hạ của Quan Vũ tìm danh y khắp nơi , lúc bầy giờ Hoá Đà tự đến
nói là ông có thể chữa trị được vết thương cho Quan Vũ. Hoá Đà vốn muốn trói chặt
Quan Vũ lại để phẫu thuật, nhưng Quan Vũ chỉ uống mấy chung rượu, rồi giơ cánh
tay cho Hoá Đà để ông chữa trị, còn mình chỉ chuyên chú đánh cờ. Hoá Đà vạch
cánh tay của Quan Vũ, dùng dao cạo chất độc trên xương. Những người đứng bên cạnh
nhìn thấy đều sợ, thế mà Quan Vũ sắc mặt không hề thay đổi. Hoá Đà khen ngợi
Quan Vũ quả là một thần nhân.
Chú của người
dịch
1- Về tên gọi nhân vật 华佗:
Theo Giản hoá tự, phồn thể tự đối chiếu tự điển,
chữ 华 (華) có 2 âm đọc:
*- Hua với thanh điệu 2 (âm Hán Việt là “hoa”)
* - Hua với thanh điệu 4 (âm Hán Việt đọc là “hoá”)
Ở âm này ghi rằng:
1- 姓: 华佗
2- 山名: 华山
1- Họ: Hoá Đà.
2- Tên
núi: Hoá sơn.
(Chủ
biên: Giang Lam Sinh 江蓝生, Lục Tôn Ngô 陆尊梧
Thượng Hải – Hán ngữ đại từ điển xuất bản xã, 1998)
Trong Hán điển
漢典, ở âm đọc hua (thanh điệu 4) có ghi rằng:
1-
見華山 (华山) 條.
2- 姓:
如漢代有華佗.
1- Xem điều Hoá sơn.
2- Họ: như đời Hán có Hoá Đà.
Và trong Khoái học
võng 快学网, ở âm đọc hua (thanh điệu
4) cũng ghi rằng:
1- 山名, 华山
2- 姓. 如: 华佗; 华扁 (古代名医华, 华佗扁鹊的并称)
1- Tên
núi, Hoá sơn.
2- Họ.
Như: Hoá Đà; Hoá Biển (gọi chung Hoá Đà và Biển Thước, hai vị danh y cổ đại)
Như vậy
华佗 (華佗) tên vị danh y thời
Hán là Hoá Đà. Ta quen đọc là Hoa Đà.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 04/5/2019
Nguyên tác Trung văn
TIỂU HOÁ ĐÀ BÁI SƯ
小华佗拜师
Trong quyển
TRUNG QUỐC LỊCH SỬ CỐ SỰ (tập 2)
中国历史故事
Biên soạn: Sơ Dương Tả Tả 初阳姐姐
Trường Xuân: Cát Lâm văn sử xuất bản xã, 2015
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật