ĐIỀN THIÊN THU
Điền
Thiên Thu 田千秋 (? – năm 77 trước công
nguyên), cũng gọi là Xa Thiên Thu 车千秋, Tể tướng thời Hán Vũ Đế 汉武帝triều
Tây Hán. Bệnh mất.
Điền Thiên Thu田千秋 tổ tiên người nước Tề, sau dời đến sống ở Trường
Lăng 长陵 (nay là phía đông bắc thành
phố Hàm Dương 咸阳tỉnh Thiểm
Tây 陕西). Thời trẻ từng nhậm chức
Cao Tẩm trưởng 高寑长, phụ
trách hộ vệ Cao Tổ miếu 高祖庙.
Năm 91 trước công nguyên, Vũ Đế bị bệnh
tại cung Cam Tuyền 甘泉ở Bắc Sơn 北山, nịnh thần Giang Sung 江充 nói
rằng bệnh đó có liên quan đến một người dùng phép thuật vu cổ 巫蛊 (1) gây ra. Hán
Vũ Đế lúc tuổi già đa nghi bèn gây ra nhiều vụ án về vu cổ, kinh thành cùng quận
quốc, người liên luỵ bị giết oan nhiều đến cả mấy vạn người. Giang Sung lại nói
bừa trong cung có khí độc, Vũ Đế bèn lệnh cho ông ta dẫn binh tra xét. Giang
Sung nhân vì bất hoà với thái tử liền thừa cơ vu cáo thái tử chôn nhiều hình
nhân bằng gỗ trong cung, trù yểm cho Vũ Đế chết sớm để được kế vị. Thái tử sợ,
dẫn binh đi giết Giang Sung, Vũ Đế điều binh trấn áp, kịch chiến 5 ngày, thái tử
cùng mấy vạn người bị giết chết, Vệ hoàng hậu nhân đó cũng bị phế mà tự sát.
Năm 89 trước công nguyên, Điền Thiên Thu dám dâng thư minh oan cho thái tử. Vũ
Đế mới biết thái tử bị vu hãm, bị bức phải khởi binh để tự bảo vệ, nên rất hối
hận, đồng thời triệu kiến Điền Thiên Thu. Vũ Đế thấy Điền Thiên Thu thân hình
khôi ngô, thể hiện được nhân tài nên vô cùng coi trọng, nói rằng:
Ân
oán giữa cha con vướng mắc, quả thực khó mà nói cho rõ, chỉ có riêng mình khanh
có thể biện minh, đây đúng là Cao Tổ miếu hiển linh, đã phái khanh đến phò tá
trẫm.
Liền bái Điền Thiên Thu làm Đại hồng
lô 大鸿胪. Điền Thiên Thu lại tấu thỉnh
giải tán phương sĩ, để tránh họ giả quỷ giả thần, mê hoặc hoàng thượng. Vũ Đế
cũng tiếp nhận ý kiến. Mấy tháng sau, Vũ Đế lại thăng cho ông làm Thừa tướng,
phong Phú Dân Hầu 富民侯. Vũ Đế lại
hạ “tội kỉ chiếu” 罪己诏 (chiếu trách tội bản thân), biểu thị sự hối hận vì đã nhiều
năm huy động binh lực gây chiến, hình pháp thì nghiêm ngặt, thuế khoá lại nặng
nề, việc làm này khiến mâu thuẫn xã hội vốn gay gắt đã dần đi đến chỗ ổn định.
Điền Thiên Thu không có học thức tài
năng to lớn gì, cũng chưa lập qua đại công, chỉ nhờ vào mấy câu nói hợp với tâm
ý của Vũ Đế mà từ một Cao Tẩm Lang thấp kém trở thành Thừa tướng, vì thực lực
trước đó thiếu thốn, cho nên gặp phải dị nghị. Nhưng, con người Điền Thiên Thu
đôn hậu, sau khi bái Tướng, lại ra sức khuyên can Vũ Đế hạ lệnh đình chỉ dụng
binh, mở rộng nông cụ khuyến khích sản xuất nông nghiệp, đình chỉ truy cứu những
quan viên tham dự vụ án thái tử khởi binh để an định lòng dân, cho nên cũng đã
có được chính tích.
Năm 87 trước công nguyên, Vũ Đế bệnh
và qua đời, Điền Thiên Thu 田千秋cùng
Hoắc Quang 霍光, Kim Nhật
Đê 金日磾, Thượng Quan Kiệt 上官桀được bái làm thác cô (2)
đại thần, cùng phò Lưu Phất Lăng 刘弗陵 con của Vũ Đế chỉ mới 8 tuổi lên ngôi, đó là Chiêu Đế 昭帝. Do bởi Chiêu Đế còn nhỏ,
chính sự đều nghe theo đại tướng Hoắc Quang. Điền Thiên Thu biết rõ quyền lực của
Hoắc Quang cực mạnh, nên xử sự càng cẩn thận. Mỗi khi công khanh triều hội, Hoắc
Quang luôn nói với ông rằng:
- Tôi
với Thừa tướng cùng nhận di mệnh của tiên đế, nay tôi cai quản bên trong, Thừa
tướng cai quản bên ngoài.
Điền Thiên Thu luôn đáp rằng:
- Hết
thảy dựa vào sức của tướng quân.
Còn đối với chủ trương của Hoắc Quan,
ông rất ít có dị nghị gì, cho nên hai người đối xử hoà mục. Hoắc Quang cũng rất
kính trọng Điền Thiên Thu. Thời Chiêu Đế, thiên hạ cũng tương đối thái bình,
kinh tế xã hội phát triển, bách tính dễ thở hơn lúc trước.
Điền Thiên Thu về già suy yếu, Chiêu Đế
cho phép ông được ngồi xe vào cung, cho nên, người lúc bấy giờ gọi ông là “Xa
Thừa tướng” 车丞相 hoặc “Xa Thiên Thu” 车千秋.
Năm 77 trước công nguyên, Điền Thiên
Thu bệnh và qua đời, được truy thuỵ là Định Hầu 定侯.
Chú của người dịch
1- Vu cổ 巫蛊: loại vu thuật thời cổ dùng
các phương thức như, trù yếm, găm kim vào hình nhân, hoặc dùng chất độc để hại
chết đối thủ.
2- Thác cô 托孤: hoàng đế đem con của
mình gởi gắm cho người khác trước khi qua đời.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 15/4/2019
Nguyên tác Trung văn
ĐIỀN THIÊN THU
田千秋
Trong quyển
TRUNG QUỐC LỊCH ĐẠI TỂ
TƯỚNG LỤC
中国历代宰相录
Chủ biên: Dương Kiếm
Vũ 杨剑宇
Thượng Hải văn hoá xuất
bản xã, 1999
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật