Dịch thuật: Hậu Nghệ bắn mặt trời

HẬU NGHỆ BẮN MẶT TRỜI

          Hậu Nghệ 后羿 là thủ lĩnh bộ lạc Hữu Cùng thị  有穷氏 của tộc Đông Di 东夷, là quốc quân của nước Hữu Cùng 有穷. Hậu Nghệ vốn xưng là “Tư Nghệ” 司羿. “Tư” 司 là một trong  “quần tư chức vị” 群司职位 (chức vị trong số các tư) trong truyền thống quan vị cổ đại Trung Quốc, thực hành thế tập. Còn ý nghĩa của “Nghệ” 羿 chỉ “xạ sư” 射师. Cho nên ý nghĩa của “tư nghệ” là “thế tập đích xạ sư nhất chức” 世袭的射师一职 (chức xạ sư thế tập). Xạ sư Hậu Nghệ về sau phát động chính biến, nắm chính quyền, kế thừa đế vị, cho nên sử xưng là “Hậu Nghệ”.

          Sau khi Hạ Khải 夏启 lên làm quốc vương, có bộ lạc Hữu Hỗ thị 有扈氏 không phục, khởi binh phản kháng. Ông Khải và bộ lạc Hữu Hỗ thị phát sinh chiến tranh, cuối cùng ông Khải diệt Hữu Hỗ thị, tù nhân bắt làm mục nô. Những bộ lạc khác nhìn thấy Hữu Hỗ thị như thế, không ai dám phản kháng.

          Sau khi Hạ Khải qua đời, con là Thái Khang 太康 tức vị. Thái Khang là vị quân chủ vô cùng hôn dung. Ông ta chẳng quản chính sự, chỉ thích săn bắn. Một lần nọ, Thái Khang dẫn tuỳ tùng dến bờ nam sông Lạc 洛 săn bắn. Càng săn ông ta càng phấn khích, hơn 100 ngày không về nhà.

          Lúc bấy giờ, Di tộc 夷族 ở hạ du Hoàng hà 黄河, có một thủ lĩnh bộ lạc tên là Hậu Nghệ, dã tâm sôi sục, muốn đoạt lấy quyền lực của Hạ vương. Hậu Nghệ thấy Thái Khang đi săn, cảm thấy đó là cơ hội, liền đích thân dẫn binh giữ bờ bắc sông Lạc. Đợi đến khi Thái Khang đem một bầy dã thú săn được, hớn hở trở về, lúc tới sông Lạc, bên bờ đối diện toàn là đội quân của Hậu Nghệ ngăn chận đường về. Thái Khang không còn cách nào đành sống một cuộc sống lưu vong ở phía nam sông Lạc. Hậu Nghệ vẫn chưa dám tự lập làm vương, mà lập người anh em của Thái Khang là Trọng Khang 仲康 làm vương, còn thực quyền thì nắm trong tay mình.

          Hậu Nghệ là tay cung tiễn nổi tiếng, tài bắn của ông trăm phát trăm trúng. Có một câu chuyện thần thoại như sau:

          Thời cổ, trên bầu trời vốn có 10 mặt trời, mặt đất nóng như thiêu đốt, gây tai hại nghiêm trọng cho mùa màng. Mọi người thỉnh cầu Hậu Nghệ tìm cách. Hậu Nghệ giương cung lắp tên, “phựt, phựt” mấy tiếng, đã bắn rơi 9 mặt trời, chỉ để lại một mặt trời. Khí hậu trên mặt đất được thích nghi, không còn bị khô hạn nữa. Lại nói thêm, thời cổ trong Hoàng hà có nhiều quái thú, thường gây sóng gió tạo thành thuỷ tai, nhấn chìm mùa màng, làm chết người và súc vật, cũng bị Hậu Nghệ dùng cung tên bắn chết những con quái thú đó, cuộc sống của mọi người mới trở lại bình thường.

          Những câu chuyện thần thoại này nói rõ tài bắn cung của Hậu Nghệ rất cao siêu, mọi người đều công nhận.

          Hậu Nghệ lúc đầu vẫn là một trợ thủ cho Trọng Khang. Đến khi Trọng Khang qua đời, Hậu Nghệ dứt khoát đuổi người con của Trọng Khang là Niện 撵, đoạt lấy vương vị triều Hạ. Hậu Nghệ dựa vào bản lĩnh bắn cung của mình cũng tác uy tác phúc. Cũng giống như Thái Khang, Hậu Nghệ di săn bắn khắp nơi, đem chính sự quốc gia giao cho tay thân tín là Hàn Trạc 寒浞. Hàn Trạc dối Hậu Nghệ, mua chuộc nhân tâm. Và một lần, Hậu Nghệ đi săn trở về bị Hàn Trạc sai người giết chết.

Phụ lục

          Khi nhắc đến câu chuyện Hậu Nghệ bắn mặt trời, mọi người đều liên tưởng đến Thường Nga 嫦娥 một nhân vật thần thoại mà ai ai cũng biết. Thường Nga là vợ của Hậu Nghệ, nhân vì trên bầu trời có 10 mặt trời. Thiên Đế sai hai vợ chồng họ xuống nhân gian để giúp Đế Nghiêu 帝尧 trừ khử bớt mặt trời. Sau khi Hậu Nghệ bắn mặt trời thành công, người khác đã đố kị và vu hại, hai vợ chồng vĩnh viễn bị biếm ở nhân gian. Hậu Nghệ cảm thấy xấu hổ với vợ, bèn đi tìm thuốc trường sinh bất lão, hi vọng cả hai có thể sống trường sinh. Nhưng Thường Nga khó mà chịu đựng cuộc sống thanh bần, nên đã lén uống toàn bộ thuốc, và một mình bay lên cung trăng.

                                                       Huỳnh Chương Hưng

                                                        Quy Nhơn 15/3/2019

Nguyên tác Trung văn

HẬU NGHỆ XẠ NHẬT

后羿射日

Trong quyển

TRUNG QUỐC LỊCH SỬ CỐ SỰ (tập 1)

中国历史故事

Biên soạn: Sơ Dương Tả Tả 初阳姐姐

Trường Xuân: Cát Lâm văn sử xuất bản xã, 2015