景公冬起大台之役晏子谏
(其一)
晏子使于鲁, 比其返也 (1), 景公使国人起大台之役. 岁寒不已, 冻馁之者乡有焉, 国人望晏子.
晏子至, 已复事, 公延坐 (2), 饮酒, 乐. 晏子曰: “君若赐臣, 臣请歌之.” 歌曰: “庶民之言曰: ‘冻水洗我, 若之何? 太上靡散我 (3), 若之何?’” 歌终, 喟然叹而流涕. 公就止之 (4), 曰: “夫子曷为至此 (5)? 殆为大台之役夫 (6)! 寡人将速罢之.”
(晏子春秋)
CẢNH
CÔNG ĐÔNG KHỞI ĐẠI ĐÀI CHI DỊCH, ÁN TỬ GIÁN
(kì nhất)
Án Tử sứ vu Lỗ, bí kì phản dã (1),
Cảnh Công sử quốc nhân khởi đại đài chi dịch. Tuế hàn bất dĩ, đống noãn chi giả
hương hữu yên, quốc nhân vọng Án Tử.
Án Tử chí, dĩ phục sự, Công diên toạ (2),
ẩm tửu, lạc. Án Tử viết: “Quân nhược tứ thần, thần thỉnh ca chi.” Ca viết: “Thứ
dân chi ngôn viết: ‘Đống thuỷ tẩy ngã, nhược chi hà? Thái thượng mị tán ngã (3),
nhược chi hà?’” Ca chung, vị nhiên thán nhi lưu thế. Công tựu chỉ chi (4),
viết: “Phu tử hạt vi chí thử (5)? Đãi vi đại đài chi dịch phù (6)!
Quả nhân tương tốc bãi chi.”
(còn tiếp)
(Án Tử Xuân Thu)
Chú thích
1- Bí 比: đợi đến.
2- Diên toạ 延坐: mời ngồi
3- Thái thượng 太上: tôn xưng đối với
vị quân chủ. Mị tán 靡散: tàn phá, li
tán.
4- Tựu 就: đến gần.
5- Hạt vi 曷为: tại sao. Hạt 曷tức hà 何.
6- Đãi 殆: đại khái, e là.
MÙA ĐÔNG, CẢNH CÔNG XÂY ĐÀI LỚN,
ÁN TỬ CAN GIÁN
(kì 1)
Án Tử
đi sứ nước Lỗ, đến khi trở về, là lúc Cảnh Công đang sai người trong nước phục
dịch xây đài lớn. Thời tiết rất lạnh, người bị đói bị rét làng nào cũng có. Người
nước Tề trông ngóng Án Tử mau trở về.
Án Tử về
đến nước Tề, sau khi bẩm báo tình hình, Cảnh Công mời Án Tử ngồi, Cảnh Công uống
rượu, uống rất cao hứng. Án Tử nói rằng: “Nếu được ngài ân tứ, thần xin hát một
khúc hát.” Hát rằng: “Bình dân bách tính đều hát rằng: ‘Chúng tôi đang ở trong
băng giá chịu rét, làm sao sống đây? Chúng tôi bị vị quân chủ làm cho đến nỗi
xa vợ xa con, làm sao sống đây?’” Hát xong, Án Tử cất tiếng than và rơi nước mắt.
Cảnh Công lại gần khuyên ngăn, nói rằng: “Tiên sinh sao lại bi thương như thế? Hay là vì việc
xây dựng đài lớn chăng! Ta sẽ nhanh chóng đình chỉ việc xây ngay.”
(còn tiếp)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 09/01/2019
Nguồn
ÁN TỬ XUÂN THU
晏子春秋
Dịch chú: Trần Đào 陈涛
Trung Hoa thư cục, 2007.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật