Dịch thuật: Tức Mặc chi chiến (kì 3) (Tư trị thông giám)

TỨC MẶC CHI CHIẾN

(kì 3)

          顷之 ⁽¹⁾, 昭王薨 ⁽²⁾, 惠王立 ⁽³⁾. 惠王自为太子时, 尝不快于乐毅 ⁽⁴⁾. 田单闻之, 乃纵反间于燕 ⁽⁵⁾, 宣言曰: “齐王已死, 城之不拔者二耳. 乐毅与燕新王有隙 ⁽⁶⁾, 畏诛而不敢归 ⁽⁷⁾, 以伐齐为名, 实欲连兵南面王齐. 齐人未附⁽⁸⁾, 故且缓攻即墨以待其事 ⁽⁹⁾. 齐人所惧, 唯恐他将之来, 即墨残矣 ⁽¹⁰⁾.” 燕王固已疑乐毅, 得齐反间, 乃使骑劫代将 ⁽¹¹⁾, 而召乐毅. 乐毅知王不善代之 ⁽¹²⁾. 遂奔赵. 燕将士由是愤惋不和⁽¹³⁾.

Phiên âm

          Khoảnh chi ⁽¹⁾. Chiêu Vương hoăng ⁽²⁾, Huệ Vương lập ⁽³⁾. Huệ Vương tự vi thái tử thời, thường bất khoái vu Nhạc Nghị (4). Điền Đan văn chi, nãi túng phản gián vu Yên ⁽⁵⁾, tuyên ngôn viết: “Tề Vương dĩ tử, thành chi bất bạt giả nhị nhĩ. Nhạc Nghị dữ Yên tân vương hữu khích ⁽⁶⁾, uý tru bất cảm quy ⁽⁷⁾, dĩ phạt Tề vi danh, thực dục liên binh nam diện vượng Tề. Tề nhân vị phụ ⁽⁸⁾, cố thả hoãn công Tức Mặc dĩ đãi kì sự ⁽⁹⁾. Tề nhân sở cụ, duy khủng tha tương chi lai, Tức mặc tàn hĩ ⁽¹⁰⁾. Yên Vương cố dĩ nghi Nhạc Nghị, đắc Tề phản gián, nãi sử Kị Kiếp đại tướng ⁽¹¹⁾, nhi triệu Nhạc Nghị. Nhạc Nghị tri Vương bất thiện đại chi ⁽¹²⁾. Toại bôn Triệu. Yên tướng sĩ do thị phẫn uyển bất hoà ⁽¹³⁾.

Chú thích

1- Khoảnh chi 顷之: qua một khoảng thời gian không lâu.

2- Hoăng 薨: Chư hầu qua đời gọi là “hoăng”.

3- Huệ Vương 惠王: con của Chiêu Vương Cơ Lạc Tư 姬乐资.

4- Thường 尝: từng. Bất khoái 不快: có mâu thuẫn.

5- Túng 纵: thi hành. Phản gián 反间: kế phản gián, kế sách làm li gián.

6- Tân vương 新王: vị vương mới lên ngôi, chỉ Huệ Vương. Khích 隙: khe hở, dẫn đến nghĩa oán cừu.

7- Uý tru 畏诛: sợ bị sát hại.

8- Phụ 附: quy phụ, đầu hàng.

9- Thả 且: tạm. Đãi kì sự 待其事: đợi người dân ở Tức Mặc từ từ quy phụ Nhạc Nghị.

10- Tàn 残: phá diệt. Kị Kiếp 骑劫: tướng nước Yên.

11- Đại tướng 代将: thay Nhạc Nghị dẫn binh.

12- Vương bất thiện đại chi 王不善代之: Huệ Vương phái Kị Kiếp thay Nhạc Nghị dẫn binh, không có ý tốt.

13- Phẫn uyễn 愤惋: tức giận, tiếc nuối. Bất hoà 不和: bất bình.

Dịch nghĩa

          Chẳng bao lâu, Yên Chiêu Vương qua đời, Yên Huệ Vương lên ngôi. Khi Huệ Vương còn là thái tử đã có mâu thuẫn với Nhạc Nghị. Điền Đan nghe được, bèn sai người đến nước Yên thi hành kế phản gián, phao rằng: “Tề Vương đã mất, thành trì nước Tề không bị công hạ chỉ còn có 2. Nhạc Nghị và vị tân quân nước Yên có thù oán, sợ bị giết không dám trở về nước Yên, ông ta mượn tiếng chinh phạt nước Tề, thực tế là muốn liên hợp với quân Tề, tại nước Tề quay mặt về hướng nam xưng vương. Chỉ là dân chúng nước Tề chưa quy phụ, cho nên Nhạc Nghị hoãn việc công kích Tức Mặc là để đợi dân chúng nước Tề quy phụ ông ta. Điều mà người nước Tề sợ, đó là nước Yên phái đại tướng khác đến, đến lúc đó thành Tức Mặc sẽ bị tàn diệt.” Yên Huệ Vương vốn hoài nghi Nhạc Nghị, nghe phải những lời li gián khiêu khích của nước Tề, liền phái Kị Kiếp thay Nhạc Nghị thống lĩnh quân đội, đồng thời triệu Nhạc Nghị về nước. Nhạc Nghị biết Huệ Vương phái Kị Kiếp thay mình là không có ý tốt, bèn chạy sang nước Triệu. Tướng sĩ nước Yên vì chuyện đó mà tức giận bất bình, nội bộ bắt đầu bất hoà.

                                                            Huỳnh Chương Hưng

                                                            Quy Nhơn 25/12/2018

Nguồn

TƯ TRỊ THÔNG GIÁM

资治通鉴

Bắc Tống . Tư Mã Quang 司马光

Chủ biên: Nhậm Tư Vũ 任思武

Bắc Kinh . Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã, 2013