Dịch thuật: Trận "Bạch Đăng chi vi" Hán Cao Tổ làm sao thoát thân

TRẬN “BẠCH ĐĂNG CHI VI”

HÁN CAO TỔ LÀM SAO THOÁT THÂN

          Hán Cao Tổ Lưu Bang 刘邦sau khi kiến lập triều Hán, đã để Hàn Vương Tín 韩王信dời đến nước Đại 代, kiến đô ở Mã Ấp 马邑. Quân Hung Nô công đánh Hàn Vương, đồng thời đem đại quân bao vây Mã Ấp. Hàn Vương Tín nhân vì bị triều Hán nghi kị, mất đi sự tín nhiệm, sợ gặp phải tru sát, nên dẫn quân tại Mã Ấp đầu hàng Hung Nô.

          Sau khi Hàn Vương Tín đầu hàng Hung Nô, khiến cho Hung Nô càng hiểu rõ thêm thực tình của triều Hán, nhân đó thống lĩnh đại quân nam tiến, vượt qua núi Cú Chú 句注, hướng đến Thái Nguyên 太原 tiến phát, mấy ngày sau đã đến dưới thành Tấn Dương 晋阳. Hán Cao Tổ đích thân dẫn đại quân truy kích, lúc bấy giờ gặp phải trời đổ tuyết, trời lạnh đất buốt, rét đến mức có sĩ tốt 2 bàn tay 10 ngón rụng đến hai ba ngón. Lúc này Thiền Vu Mặc Độc 冒顿 ⁽¹⁾ giả vờ thua chạy để dẫn dụ quân Hán. Quả nhiên quân Hán trúng kế đuổi theo. Thiền Vu Mặc Độc bố trí binh sĩ già yếu phía ngoài, giấu tinh binh bên trong. Thế là Hán Cao Tổ dẫn 32 vạn quân Hán thừa thắng truy kích. Tiền đội binh mã đầu tiên đến Bình Thành 平城 (nay là phía đông bắc thành phố Đại Đồng 大同Sơn Tây 山西). Do bởi quân Hán đa phần là kị binh, đại đội nhân mã chưa đến kịp. Lúc này Thiền vu Mặc Độc lệnh cho 10 vạn kị binh tinh nhuệ đột nhiên xuất kích, trùng trùng bao vây Hán Cao Tổ tại núi Bạch Đăng 白登 (nay là phía đông Bình Thành). Hán Cao Tổ bị bao vây 7 ngày 7 đêm. Quân Hán nội ngoại không thể tiếp tế quân lương, binh sĩ đã 7 ngày chưa được ăn. Còn kị binh Hung Nô sĩ khí dâng cao, phía tây đều cưỡi bạch mã, phía đông cưỡi thanh mã, phía bắc cưỡi hắc mã, phía nam cưỡi hồng mã.

          Hán Cao Tổ vị vây hãm trong vòng vây trùng trùng của kị binh Hung Nô, lại không được tiếp tế quân lương, lương thực bị đoạn tuyệt, tình thế muôn phần nguy hiểm.

          Lúc bấy giờ, Trần Bình 陈平 hiến kế, sai một hoạ sĩ vẽ một mĩ nữ, ngay trong đêm phái người đem bức vẽ theo đường nhỏ đến tặng cho hậu phi của Thiền vu là Yên Chi 阏氏, đồng thời nói rằng:  

          - Hoàng đế triều Hán bị vây khốn nơi đây, muốn dâng tặng mĩ nữ này cho Thiền Vu.

          Yên Chi sợ nếu như thế bản thân mình sẽ bị Thiền Vu thất sủng, bèn nói với Thiền vu Mặc Độc rằng:

          - Thiên tử triều Hán có thần linh bảo trợ, cho dù chúng ta có được đất đai của họ, nhất định cũng không thể chiếm hữu được.

          Thế là Hung Nô mở ra một phía, quân Hán mới có thể đột xuất trùng vây. Có một số người nói rằng, Trần Bình dùng mấy trăm con bù nhìn làm thành mĩ nữ đặt trên thành. Sau khi Yên Chi nhìn thấy, hoài nghi quân Hán dâng cho Thiền vu, sợ đoạt mất sự sủng hạnh của mình, nên nhân đó mới giải vây cho quân Hán.

          Trận đại chiến này là lần đầu tiên sau khi vương triều Hán kiến quốc giao tranh toàn diện với đại quân Hung Nô, và cuối cùng lấy sự kiện Hán Cao Tổ bị vây ở Bạch Đăng dùng kế thoát hiểm mà cáo chung. Đến đây, Hán Cao Tổ rất sợ Hung Nô, từng nhiều lần răn con cháu chớ có khinh suất gây hấn nơi biên giới.

Chú của người dịch

1- Mặc Độc冒顿: 

Theo Khang Hi tự điển 康熙字典

          Với chữ 冒 với bính âm là mo (thanh 4):

          ..... hựu “Tập vận”, “Vận hội”, “Chính vận” tịnh MẬT BẮC thiết, âm MẶC .... hựu Thiền vu danh “Sử kí .  Hung Nô truyện” Cập Mặc Độc lập, công phá Nguyệt Chi. ....

          ..... 又 “集韻”,“韻會”,“正韻”並密北切音默. ..... 又單于名 “史記 . 匈奴傳”及冒頓立攻破月氏 .....

          (..... và trong “Tập vận”, “Vận hội”, “Chính vận” đều phiên thiết là MẬT BẮC, âm MẶC. .... là tên của Thiền vu Hung Nô. Trong “Sử kí . Hung Nô truyện” có ghi:  khi 冒頓 lên kế vị, đã công phá Nguyệt Chi. ....)

                         (trang 56. Hán ngữ đại từ điển xuất bản xã, 2003)

          Với chữ 頓: với bính âm là duo (thanh 4)

          ..... hựu “Vận hội”, “Chính vận” tịnh ĐƯƠNG MỘT thiết, âm ĐỐT. “Tiền Hán Hung Nô truyện” Thiền vu thái tử viết冒頓. Chú: 冒 âm 默,, 頓 âm 毒. ...

          ..... 又“韻會”,“正韻”並當沒切, 音咄. “前漢匈奴傳”單于太子曰冒頓. 注: 冒音默, 頓音毒 .....

          (..... và trong “Vận hội”, “Chính vận” đều phiên thiết là ĐƯƠNG MỘT, âm ĐỐT.  Trong “Tiền Hán Hung Nô truyện” có ghi: Thái tử Thiền vu là 冒頓. Chú rằng: Chữ 冒đọc là MẶC; chữ 頓đọc là ĐỘC. ...

                                  (trang 1394. Hán ngữ đại từ điển xuất bản xã, 2003)

          Như vậy, tên nhân vật ở đây đọc là MẶC ĐỘC.

                                                       Huỳnh Chương Hưng

                                                       Quy Nhơn 18/12/2018

Nguyên tác Trung văn

HÁN CAO TỔ TẠI “BẠCH ĐĂNG CHI VI” TRUNG

THỊ CHẨM DẠNG THOÁT THÂN ĐÍCH

汉高祖在 “白登之围” 中是怎样脱身的

Trong quyển

TRUNG QUỐC VỊ GIẢI CHI MÊ

中国未解之谜

Tác giả: Hải Tử 海子

Trung Quốc Hoa Kiều xuất bản xã, 2013