ĐÔNG
THI HIỆU TẦN
东施效颦
ĐÔNG THI BẮT CHƯỚC
CHAU MÀY
Giải
thích: nguyên
chỉ người phụ nữ xấu xí bắt chước người đẹp trang điểm. Ví với việc không biết
cái đẹp của người ta ở chỗ nào, chỉ bắt chước bừa, hiệu quả lại ngược lại. Hiện
phiếm chỉ kẻ bắt chước một cách ngu xuẩn đáng chê cười.
Xuất xứ: Chiến Quốc . Trang Chu 庄周: Trang Tử - Thiên vận 庄子 - 天运.
Truyền thuyết kể rằng, nước Việt thời
Xuân Thu có một cô gái xinh đẹp tên Tây Thi 西施.
Tây Thi không những đẹp, mà phẩm hạnh cũng rất tốt; vừa chăm chỉ làm việc lại
lương thiện, biết nghĩ đến đại cục. Năm nọ nước Việt bị nước Ngô đánh bại, Việt
Vương Câu Tiễn 勾践 bị bắt đến cung điện nước Ngô làm sai dịch. Để phục hưng đất
nước của mình, Tây Thi nguyện đến bên cạnh Ngô Vương, dùng sắc đẹp của mình mê
hoặc Ngô Vương, khiến Ngô Vương cả ngày chìm đắm trong rượu chè hoan lạc, không
ngó ngàng đến đại sự quốc gia. Về sau nước Việt cuối cùng đánh bại nước Ngô, rửa
được mối nhục, báo được mối thù.
Khi Tây Thi chưa đến Ngô cung, bà con phụ lão nơi quê nhà rất thích Tây Thi.
Mỗi khi nàng đi trên đường, mọi người đều bỏ dở công việc đang làm để ngắm
nhìn. Một lần nọ, Tây Thi bị đau nơi ngực, nàng dùng tay ôm lấy ngực, chau mày
từ từ bước đi. Mọi người nhìn thấy đều bảo Tây Thi chau mày nhìn rất đẹp.
Cách nhà Tây Thi không xa, có một cô
gái xấu xí tên là Đông Thi 东施.
Nàng ta cả ngày từ sáng tới tối bôi son thoa phấn, õng a õng ẹo, vừa làm biếng
lại tham ăn, mọi người đều rất ghét. Đông Thi thấy mọi người khen Tây Thi đẹp
nên rất hâm mộ, muốn bắt chước Tây Thi. Nhìn thấy Tây Thi ôm ngực chau mày đi
ngang qua, nàng ta cũng làm bộ chau mày, biểu lộ sự đau đớn (Đông Thi hiệu tần 东施效颦) cho như thế là đẹp. Ai ngờ,
mọi người nhìn thấy bộ dạng của nàng ta xấu xí như thế, lại càng ghét hơn.
Chú của người dịch
西施病心而颦其里, 其里之丑人见而美之, 归亦捧心而颦其里. 其里之富人见之, 坚闭门而不出; 贫人见之, 挈妻子而去之走.
(庄子 - 天运)
Tây
Thi bệnh tâm nhi tần kì lí, kì lí chi xú nhân kiến nhi mĩ chi, quy diệc phủng
tâm nhi tần kì lí. Kì lí chi phú nhân kiến chi, kiên bế môn nhi bất xuất; bần
nhân kiến chi, khiết thê tử nhi khứ chi tẩu.
(Trang Tử - Thiên vận)
Tây Thi bệnh tim ôm ngực chau mày ở
trong làng, người đàn bà xấu xí trong làng nhìn thấy cho là đẹp, quay về cũng bắt
chước ôm ngực chau mày. Người giàu trong làng trông thấy vội đóng chặt cửa lại
không ra khỏi nhà, người nghèo trông thấy, dắt vợ con bỏ chạy.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 26/10/2018
Nguyên tác Trung văn
ĐÔNG THI HIỆU TẦN
东施效颦
TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ
CỐ SỰ TỔNG TẬP
中国成语故事总集
(tập 1)
Chủ biên: Đường Kì 唐麒
Trường Xuân – Thời đại
văn nghệ xuất bản xã, 2004.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật