LẬN TƯƠNG NHƯ VÀ SỰ KIỆN “HOÀN BÍCH QUY
TRIỆU”
Lận Tương Như 蔺相如quê quán tại thôn Bảo Phong 宝丰 phía bắc An Trạch 安泽Sơn Tây 山西 (nay là trấn Mạnh Môn 孟门 huyện Liễu Lâm 柳林 thành phố Lữ
Lương 吕梁 tỉnh Sơn Tây 山西). Ông là nhà chính trị, nhà ngoại giao đảm nhiệm chức
Tướng quốc nước Triệu. Lận Tương Như nguyên vốn là một xá nhân (tức môn khách
trong gia đình hào môn quý tộc thời cổ), đến ở nhà hoạn giả lệnh (tức đầu mục
hoạn quan) của nước Triệu là Mậu Hiền 缪贤.
Triệu
Huệ Văn Vương 赵惠文王có được một miếng ngọc đẹp, tức “Hoà thị bích” 和氏璧 (ngọc họ Hoà) mà khắp nơi đều nghe tiếng. Tần Chiêu
Vương 秦昭王 sau khi nghe tin bèn đề xuất với Triệu Vương sẽ giao 15 thành trì để đổi lấy
ngọc.
Đổi hay
không đổi? Triệu Vương tìm Lận Tương Như để bàn sự việc này. Lận Tương Như bảo
rằng:
- Nước Triệu yếu, nước Tần mạnh, không đáp ứng
thì không được.
Triệu
Vương liền phái Lận Tương Như mang miếng ngọc họ Hoà đến đô thành Hàm Dương 咸阳của nước Tần.
Lận
Tương Như hai tay bưng miếng ngọc dâng lên cho Tần Vương. Tần Vương nhận qua ngọc,
nhìn một lượt rồi đem ngọc đưa cho người đẹp và thị thần tả hữu để họ cùng xem.
Lận Tương Như đứng tại triều đường cả buổi mà không thấy Tần Vương nhắc đến việc
đổi thành. Lận Tương Như biết Tần Vương không thực tâm lấy thành đổi ngọc.
Nhưng ngọc đang ở trong tay người ta rồi, biết làm sao bây giờ?
Trong
lúc cấp bách, Lận Tương Như nhanh trí nói với Tần Vương:
- Miếng ngọc đó tuy nói là quý, nhưng trên ngọc
có một chút tì vết, tôi sẽ chỉ cho đại vương thấy.
Tần
Vương bèn gọi đem ngọc đến đưa cho Lận Tương Như. Lận Tương Như cầm được ngọc,
liền lui mấy bước, dựa vào cột của cung điện, giận dữ nói với Tần Vương:
- Tôi xem thái độ của đại vương không có thành
ý đem thành đổi ngọc, nay ngọc trong tay tôi, nếu đại vương bức tôi, tôi thề đầu
tôi và ngọc sẽ nát dưới chân cột.
Tần
Vương sợ nát ngọc vội nói:
- Tiên sinh chớ hiểu lầm, ta nào có thể nói lời
rồi lại nuốt lời?
Bèn sai
đại thần mang bản đồ đất Tần ra, đồng thời chỉ cho Lận Tương Như xem 15 thành
trì chuẩn bị đổi cho nước Triệu.
Lận
Tương Như bảo rằng:
- Nếu đại vương thực tâm đổi ngọc, thì nên
trai giới 5 ngày, sau đó làm một lễ nhận ngọc thật long trọng, tôi mới dám dâng
ngọc.
Tần
Vương bằng lòng.
Lận Tương Như sau khi lui về
quán dịch, liền bảo thủ hạ giả trang thành người mua bán mang miếng ngọc họ Hoà
về cho Triệu. 5 ngày sau, Tần Vương biết được sự việc vô cùng tức giận. Lận
Tương Như bình tĩnh nói rằng:
- Chỉ cần đại vương trước tiên đem thành trì giao
chúng tôi, mọi người trong thiên hạ đều biết Triệu yếu Tần mạnh, chúng tôi làm
sao dám không dâng ngọc họ Hoà cho ngài?
Tần
Vương nghe qua, không còn cách nào khác, thả cho Lận Tương Như về lại nước Triệu.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 25/5/2018
Nguyên tác Trung văn
LẬN TƯƠNG NHƯ DỮ HOÀN BÍCH QUY TRIỆU
蔺相如与完璧归赵
Trong quyển
TRUNG QUỐC LỊCH SỬ CỐ SỰ
中国历史故事
Biên soạn: Sơ Dương Tả Tả 初阳姐姐
Trường Xuân: Cát Lâm văn sử xuất bản xã, 2015
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật