Dịch thuật: Hồ phục xạ kị (kì 3) (Tư trị thông giám)

HỒ PHỤC XẠ KỊ

(kì 3)

          王自往请之, 曰: “吾国东有齐, 中山; 北有燕, 东胡; 西有楼烦, 秦, 韩之边 ⁽¹⁾. 今无骑射之备, 则何以守之哉? 先时中山负齐之强兵 ⁽²⁾, 侵暴吾地, 系累吾民 ⁽³⁾, 引水围鄗 ⁽⁴⁾; 微社稷之神灵, 则鄗几于不守也. 先君丑之. 故寡人变服射骑, 欲以备四境之难, 报中山之怨. 而叔顺中国之俗, 恶变服之名, 以忘鄗事之丑, 非寡人之所望也!”公子成听命, 乃赐胡服; 明日服而朝. 于是始出胡服令, 而招骑射焉.

Phiên âm

          Vương tự vãng thỉnh chi, viết: “Ngô quốc đông hữu Tề, Trung Sơn; Bắc hữu Yên, Đông Hồ; Tây hữu Lâu Phiền, Tần, Hàn chi biên ⁽¹⁾. Kim vô kị xạ chi bị, tắc hà dĩ thủ tai? Tiên thời Trung Sơn phụ Tề chi cường binh ⁽²⁾, xâm bạo ngô địa, hệ luy ngô dân ⁽³⁾, dẫn thuỷ vi Hạo ⁽⁴⁾; vi xã tắc chi thần linh, tắc Hạo kỉ vô bất thủ dã. Tiên quân xú chi. Cố quả nhân biến phục xạ kị, dục dĩ bị tứ cảnh chi nạn, báo Trung Sơn chi oán. Nhi thúc thuận trung quốc chi tục, ố biến phục chi danh, dĩ vong Hạo sự chi xú, phi quả nhân chi sở vọng dã! Công tử Thành thính mệnh, nãi tứ Hồ phục; minh nhật phục nhi triều. Vu thị thuỷ xuất Hồ phục lệnh, nhi chiêu kị xạ yên.

Chú thích

1- Lâu Phiền 楼烦: tên một nước thời cổ, nay là phía tây bắc tỉnh Sơn Tây 山西.

2- Phụ 负: dựa vào.

3- Hệ luy系累:dùng dây trói lại, ý nói bị bắt làm tù binh.

4- Hạo 鄗: tên một thành của nước Triệu, nay là phía bắc huyện Bá Hương 柏乡 Hà Bắc 河北 .

Dịch nghĩa

          Thế là Triệu Vũ Linh Vương đích thân đến giải thích:

          - Nước ta phía đông là nước Tề, nước Trung Sơn; phía bắc là nước Yên, Đông Hồ, phía tây là Lâu Phiền cùng tiếp giáp với hai nước Tần, Hàn. Hiện tại nếu không huấn luyện cưỡi ngựa bắn cung thì dùng cách gì để giữ? Nước Trung Sơn từ lâu đã dựa vào binh mạnh của nước Tề,  xâm phậm lãnh địa của chúng ta, bắt con dân của chúng ta, lại dẫn nước vây thành Hạo; nếu không nhờ sự bảo hộ của thần linh tổ tiên thì e rằng thành Hạo đã thất thủ. Đối với việc này, tiên vương lấy làm sỉ nhục, nhân đó quả nhân quyết tâm thay đổi cách phục sức, học cách cưỡi ngựa bắn cung, muốn lấy đó để chế ngự sự xâm lược uy hiếp bốn phía, rửa sạch cái nhục Trung Sơn. Vậy mà thúc phụ lại theo cái cũ, ghét cách thay đổi phục trang, đó là quên đi đại nhục thành Hạo, không phải là điều mà quả nhân hi vọng!

          Công tử Thành nghe theo lời của Triệu Vũ Linh Vương, Triệu Vũ Linh Vương đích thân ban tặng cho Hồ phục, ngày hôm sau Công tử Thành mặc Hồ phục lên triều. Thế là, Triệu Vũ Linh Vương chính thức ban bố chính lệnh mặc Hồ phục, đồng thời đề xướng học cách cưỡi ngựa bắn cung.

                                                             Huỳnh Chương Hưng

                                                             Quy Nhơn 22/4/2018

Nguồn

TƯ TRỊ THÔNG GIÁM

资治通鉴

Bắc Tống . Tư Mã Quang 司马光

Chủ biên: Nhậm Tư Vũ 任思武

Bắc Kinh . Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã, 2013