TỐNG TỬ THẦN TRƯƠNG TIÊN
Trương
Tiên 張仙, tục xưng Trương Tiên Gia 張仙爺,
là vị Tống tử quý thần rất phổ biến trong tín ngưỡng dân gian thời cổ, chuyên bảo
hộ sự bình an cho các bé. Thời trước trong các gia đình thường thờ phụng Trương
Tiên Gia trong nhà, đặt hình tượng của thần bên trái ống khói. Tượng thần
Trương Tiên có khác với các tượng thần tiên khác. Thần mặc phục trang quý tộc
hoa lệ, mặt như thoa phấn, môi đỏ như son, 5 chòm râu dài rủ trước ngực, hình
tượng một mĩ nam. Tay trái cầm cung, tay phải
cầm đạn, có bộ dạng như sắp bắn, bên trên góc phải có vẽ một con thiên cẩu,
cũng đang ở tư thế đi săn. Thiên cẩu trong truyền thuyết dân gian có thể theo ống
khói vào nhà, doạ trẻ con, truyền bệnh đậu mùa. Trương Tiên Gia canh giữ ống
khói, thiên cẩu không dám tiến vào. Nhân đó hai bên tượng có dán cặp đối:
Đả xuất thiên cẩu khứ
Bảo hộ tất hạ nhi
打出天狗去
保護膝下兒
(Đánh đuổi con thiên cẩu
Bảo hộ trẻ dưới chân)
Hàng ngang dán câu:
Tử tôn thằng thằng (1)
子孫繩繩
(Con cháu nối đời không dứt)
Còn có
một truyền thuyết, Tống tử Trương Tiên thực thế là Mạnh Sưởng 孟昶. Phụ thân Mạnh Sưởng sau khi kiến lập triều đình tại
Tứ Xuyên, chỉ làm hoàng đế được mấy tháng thì qua đời. Mạnh Sưởng kế vị lúc 16
tuổi, sống một cuộc sống xa xỉ, ngay cả chiếc bô đi tiểu cũng được nạm bằng ngọc
quý. Về sau Triệu Khuông Dận 趙匡胤phát binh đánh Hậu
Thục, Mạnh Sưởng binh bại hàng Tống. Phi tử sủng ái của Mạnh Sưởng là Hoa Nhuỵ
phu nhân 花蕊夫人cũng bị đưa về Biện Kinh 汴京 (nay là Khai
Phong 開封) triệu nhập hoàng cung. Mấy ngày sau, Mạnh Sưởng bị hại
chết.
Sau khi
Hoa Nhuỵ phu nhân tiến nhập hoàng cung, không quên ân tình với chủ cũ, lúc nào
cũng nhớ đến Mạnh Sưởng. Thế là nàng vẽ bức hoạ Mạnh Sưởng cầm cung đạn săn bắn,
đem thờ trong phòng. Một ngày nọ, Triệu Khuông Dận vào cung Hoa Nhuỵ phu nhân,
nhìn thấy bức tượng này, hỏi là ai, Hoa Nhuỵ phu nhân lanh trí quỳ đáp rằng:
- Bức tượng này là thần Trương Tiên ở đất Thục
của thần thiếp. Phụng thờ thần thì có thể có con.
Về sau,
câu chuyện này truyền đến dân gian. Mọi người thờ phụng, xem đó là vị thần ban
con.
Lúc ban
đầu, Trương Tiên chỉ có hình vẽ mà không có tượng tạc, đến thời Minh Thanh, một
sô Đạo sĩ và chủ trì đã căn cứ mối quan hệ giữa Mạnh Sưởng với Hoa Nhuỵ phu
nhân đã đem tượng nam Trương Tiên cải biến thành tượng Nương Nương với nguyên mẫu
là Hoa Nhuỵ phu nhân, đó là tượng Tống tử Nương Nương.
Chú của người
dịch
1- Câu này xuất phát từ bài Chung tư 螽斯 trong Kinh Thi,
chúc đông con. Bài Chung tư có 3 chương, mỗi chương 4 câu. Dưới đây là chương
2:
Chung tư vũ
Hoăng hoăng hề
Nghi nhĩ tử tôn
Thằng thằng hề
螽斯羽
薨薨兮
宜爾子孫
繩繩兮
Cánh con giọt sành
Bay nghe thành bầy
Thì con cháu của mày
Nối nhau đời đời không dứt
(Bản dịch của Tạ Quang Phát – Kinh Thi, tập 1)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 19/02/2018
Nguyên tác Trung văn
TỐNG TỬ THẦN TRƯƠNG TIÊN
送子神張仙
Trong quyển
CÁT TƯỜNG ĐÍCH TRUNG QUỐC
吉祥的中國
Bản công ti biên tập bộ biên soạn
Ngọc thụ đồ thư ấn loát hữu hạn công ti, năm Dân Quốc
thứ 90.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật