HÁ
MÃ TÁC UY
下马作威
XUỐNG NGỰA RA OAI
Giải
thích: chỉ tân
quan đến nhậm chức thể hiện uy phong.
Xuất
xứ: Hán . Ban Cố 班固Hán
thư – Tự truyện 汉书
- 叙传.
Thời
Tây Hán có một thanh niên tên Ban Bá 班伯, gia thế hiển quý, thường ra vào cung, rất được hoàng đế
tín nhiệm. Đương thời, hai họ lớn là Thạch 石và Lí 李 ở Định Tương 定襄 đối kháng triều đình, bắt giết
quan lại địa phương, khiến cả vùng Định Tương lo sợ. Ban Bá nghe nói việc đó,
liền chủ động tâu với hoàng thượng xin được làm Thái thú Định Tương.
Họ
lớn Hào Khôn 豪坤ở
Định Tương nghe nói có tân quan Thái thú trẻ tuổi khí thế mạnh mẽ, sẽ cưỡi ngựa
đến nhậm chức, chắc như sấm chớp hiện ra, để thể hiện uy phong. Nhân đó, họ đem
những người phạm tội giấu đi, sau đó ngồi yên quan sát động tĩnh.
Đầu
tiên, Ban Bá mời họ lớn Hào Khôn nơi đó đến, nói một cách khách khí với họ rằng:
-
Những người ngồi ở đây đều là sư huynh sư
phụ của tôi, từ nay về sau có việc gì, vẫn cần mọi người ra sức giúp đỡ. Một
mình Ban Bá tôi trị lí Định Tương không tốt, tôi cũng không tính ở đây lâu. Định Tương
là của các vị ngồi ở đây, muốn trị lí tốt cũng là việc của các vị. Lần này tôi
đến, chỉ cùng mọi người kết giao bè bạn.
Nói
xong, Ban Bá hành lễ các vị tuổi cao. Từ đó về sau, quả nhiên Ban Bá không hỏi
sự việc gì ở Định Tương, ngày ngày kết giao rộng rãi bạn bè. Thời gian lâu, Ban
Bá kết giao được không ít người, và dần biết những người phạm tội đang bị giấu ở
đâu. Thế là, Ban Bá triệu tập quan lại, chia ra đi bắt, chưa tới 10 ngày cả quận
chấn động. Định Tương nhanh chóng khôi phục trật tự.
Trong
Hán thư – Tự truyện 汉书 - 叙传 khi chép về sự kiện này có ghi:
Định Tương văn Bá tố quý, niên thiếu, tự thỉnh
trị kịch, uý kì há xa tác uy, lại dân tủng tức ....
定襄闻伯素贵, 年少, 自请治剧, 畏其下车作威, 吏民悚息 .....
(Vùng
Định Tương nghe nói Ban Bá vốn nhà hiển quý, trẻ tuổi, tự mình trị lí, sợ ông
ta xuống xe ra oai, lại và dân lo sợ .....)
Về
sau, “há xa tác uy” 下车作威 diễn hoá thành thành
ngữ “há mã tác uy” 下马作威.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 22/02/2018
Nguyên tác Trung văn
HÁ MÃ TÁC UY
下马作威
TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ
CỐ SỰ TỔNG TẬP
中国成语故事总集
(tập 1)
Chủ biên: Đường Kì 唐麒
Trường Xuân – Thời đại
văn nghệ xuất bản xã, 2004.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật