Dịch thuật: Gia thế của Khổng Tử

GIA THẾ CỦA KHỔNG TỬ

          Khổng Tử 孔子 người nước Lỗ. Lỗ là cố quốc thụ phong của Bá Cầm 伯禽, con trưởng của Chu Công 周公, thời Tây Chu đã là phên giậu lớn phía đông, đến thời Đông Chu lại là trọng trấn văn hoá. Khi Phong Hạo 豐鎬 (nay là ngoại ô Tây Kinh 西京) bị suy yếu, Thành Chu 成周 (nay là Lạc Dương 洛) bị binh hoả, thì “Chu lễ tận tại Lỗ” 周禮盡在魯 (lễ nhà Chu hết thảy ở tại nước Lỗ), tại Lỗ có thể thấy “đức của Chu Công, và nhà Chu sở dĩ là Vương”. Đây là nói nước Lỗ bảo tồn được văn hiến, chế độ lễ nhạc chưa bị mất hết. Kẻ thống thị nước Lỗ tuy là tông thất nhà Chu, nhưng gốc gác của nhân dân lại là dân của nhà Ân Thương. Khổng Tử tự xưng “dư thuỷ Ân nhân” 予始殷人 (ta có gốc từ nhà Ân). Vì họ Khổng xuất phát từ Ân, còn Lỗ là đời sau của Chu Công, văn vật phong phú nhất, nên ở Khổng Tử đã tổng hợp được truyền thống ưu mĩ của hai đời Ân và Chu, và là tập đại thành của văn hoá cổ đại Trung Quốc.

         Khổng Tử tên Khâu 丘, tự Trọng Ni 仲尼. Nguyên là người nước Tống, tổ tiên vốn là quý tộc, Khổng Phủ Gia 孔父嘉 lấy thân phận công tộc làm Tống tư mã 宋司馬. Tằng tổ Phòng Thúc 防叔vì tị nạn nên đến Lỗ. Phụ thân Thúc Lương Hột 叔梁紇giữ chức Châu đại phu 鄹大夫. Châu 鄹 là tên ấp, tại làng Xương Bình 昌平nước Lỗ, nay là phía nam huyện Khúc Phụ 曲阜 80 dặm, giao giới với huyện Trâu 鄒, Khổng Tử sinh ra ở đó. Khổng Tử vừa là Tống công tộc và Lỗ đại phu hậu duệ, thành tựu về học thuật của ông không chỉ có được từ di truyền của gia tộc, cùng mối quan hệ môn đệ, mà còn có được từ việc nghe nhiều thấy rộng. Thúc Lương Hột là một đại lực sĩ nổi tiếng khắp chư hầu, về già Thúc Lương Hột cưới bà Trưng Tại 徵在họ Nhan 顏, sinh ra Khổng Tử.

          Khổng Tử sinh vào năm Lỗ Tương Công 魯襄公 thứ 22 (năm Chu Linh Vương 周靈王 thứ 21, tức năm 552 trước công nguyên); mất năm Ai Công 哀公thứ 16 (năm Chu Kính Vương 周敬王 thứ 41, tức năm 479 trước công nguyên), hưởng niên 74 tuổi, lúc này cũng chính là cuối thời Xuân Thu. Sinh thần của Khổng Tử là năm Tương Công thứ 22 ngày 27 Canh Tí tháng 10 theo lịch nhà Chu, tức ngày 20 Canh Tí tháng 8 theo lịch nhà Hạ, đổi sang quốc lịch là ngày 28 tháng 9. Hiện nay lấy ngày này làm ngày kỉ niệm sinh thần Khổng Tử và là Tết nhà giáo. (tháng 8 năm Dân Quốc thứ 41, chính phủ công bố cải đính lấy ngày đó, còn trước đó là ngày 27 tháng 8).

          Năm Khổng Tử 20 tuổi, sinh người con tên Lí 鯉, tự là Bá Ngư 伯魚. Bá Ngư mất năm 50 tuổi, trước Khổng Tử. Lí sinh Cấp 伋, tự Tử Tư 子思. Khổng Tử có người con gái, gả cho Công Dã Tràng 公冶長 (người nước Tề, tự Tử Tràng 子長, là học trò của Khổng Tử). Con gái của Mạnh Bì, người anh khác mẹ của Khổng Tử được gả cho Nam Dung 南容 (người nước Lỗ, tự Tử Dung 子容, cũng là học trò của Khổng Tử). Sau khi Khổng Tử qua đời, được con cháu nối đời thờ phụng, gìn giữ gia phong. Thái Sử Công viết Khổng Tử thế gia 孔子世家 từ Khổng Tử Bá Ngư xuống đến Khổng Hoan 孔驩 được 15 đời, thuật rõ ràng về danh tự và kinh lịch. Trong đó, nổi tiếng nhất như Tử Tư viết ra Trung dung 中庸, Khổng Thận 孔慎 làm tướng nước Nguỵ, Phụ 鮒 là bác sĩ của Trần Vương Thiệp 陳王涉 cuối đời Tần, Tử Tương 子襄 là bác sĩ thời Hán Huệ Đế 漢惠帝, làm Thái thú Trường Sa 長沙, An Quốc 安國 là bác sĩ thời Vũ Đế 武帝, làm Thái thú Lâm Hoài. Những người này đều có công lao to lớn về học thuật. Khổng An Quốc là bậc đại nho thời Tây Hán, Thái Sử Công từng theo hỏi về Thượng thư 尚書 và tôn làm thầy. Khổng Đức Thành孔德成 hiện sống tại Đài Loan là cháu của Khổng Tử đời thứ 77. Từ thời Đông Chu đến nay hơn hai ngàn năm, các đời con cháu của Khổng Tử nối nhau, hệ thống phổ điệp rõ ràng không phải nghi ngờ gì, là điều hiếm có trong lịch sử thế giới.

                                                                          Huỳnh Chương Hưng

                                                                          Quy Nhơn 02/01/2018

Nguyên tác Trung văn

KHỔNG TỬ ĐÍCH GIA THẾ

孔子的家世

 Trong quyển

KHỔNG TỬ HỌC THUYẾT DỮ HIỆN ĐẠI VĂN HOÁ

孔子學說與現代文化

Tác giả: Trương Kì Vân 張其昀.

Trung Hoa văn hoá xuất bản, năm Dân Quốc thứ 48