THÀ LÀ NGỌC NÁT CÒN HƠN NGÓI LÀNH
Bắc Nguỵ
北魏về sau này chia thành Đông Nguỵ 东魏và Tây Nguỵ 西魏. Cao Dương 高洋đoạt lấy chính quyền Đông Nguỵ, kiến lập Bắc Tề 北齐. Xuất phát từ việc muốn củng cố sự thống trị của
mình, Cao Dương đã tiến hành thanh trừ đại quy mô họ Nguyên 元quý tộc Đông Nguỵ.
Một
ngày nọ, Cao Dương đến Tấn Dương 晋阳, rất sợ quý tộc họ
Nguyên thừa cơ tạo phản, bảo đem quý tộc họ Nguyên ra tru sát. Lúc bấy giờ,
viên Huyện lệnh Định Tương 定襄là Nguyên Cảnh An 元景安muốn xin được đổi sang họ Cao để khỏi chết.
Người
anh họ của Nguyên Cảnh An là Nguyên Cảnh Hạo 元景皓kiên
quyết phản đối, nghiêm khắc nói rằng:
- Làm sao có thể bỏ tổ tiên mà đổi sang họ khác được. Đại trượng phu thà
làm ngọc nát chứ không thèm làm ngói lành.
Để lấy
lòng Cao Dương, Nguyên Cảnh An đã bán đứng người anh họ của mình, Nguyên Cảnh Hạo
bị Cao Dương giết chết, còn Nguyên Cảnh An được ban họ Cao, thoát khỏi cái chết.
Về sau,
người ta lấy câu “thà làm ngọc nát chứ không thèm làm ngói lành” (ninh vi ngọc toái, bất vi ngoã toàn - 宁为玉碎 - 不为瓦全) để ví với việc thà vì chính nghĩa mà chết chứ không
chịu sống hèn.
Chú của người
dịch
Bắc Nguỵ 北魏 (năm 386 – năm 534)
Bắc Nguỵ
là chính quyền phương bắc do Thác Bạt Khuê 拓跋珪 tộc Tiên Ti 鲜卑
kiến lập, và cũng là vương triều đầu tiên của thời kì Nam Bắc triều.
Năm
386, nhân lúc Tiền Tần chia năm xẻ bảy, Thác Bạt Khuê tại Ngưu Xuyên 牛川xưng Vương, xây dựng lại nước Đại 代, định đô tại Thịnh Lạc 盛乐
(nay là thành phố Hô Hoà Hạo Đặc 呼和浩特 và huyện Lâm Cách Nhĩ 林格尔
của Nội Mông). Cũng trong năm đó, đổi xưng là Nguỵ Vương. Tháng 6 năm 398 đổi
quốc hiệu là Nguỵ 魏, sử gọi là Bắc Nguỵ.
Tháng 7
năm 398, Đạo Vũ Đế Thác Bạt Khuê 道武帝拓跋珪dời đô đến Bình
Thành 平城 (nay
là thành phố Đại Đồng 大同 Sơn Tây 山西), xưng Đế.
Năm
439, Thái Vũ Đế Thác Bạt Đào 太武帝拓跋焘thống nhất
phương bắc.
Năm
493, Hiếu Văn Đế Thác Bạt Hoành 孝武帝拓跋宏dời đô đến Lạc
Dương 洛阳, tiến hành cải cách.
Năm 534
phân thành Đông Nguỵ và Tây Nguỵ. Năm Vũ Định 武定thứ
8 triều Đông Nguỵ, Cao Dương 高洋 phế Hiếu Tĩnh Đế 孝静帝 thay Đông Nguỵ tự lập, kiến lập triều Bắc Tề 北齐.
Năm
Cung Đế 恭帝 thứ 3 triều Tây Nguỵ (năm 557), nhường ngôi cho Vũ
Văn Giác 武文觉, kiến lập triều Bắc Chu 北周.
Lịch sử Bắc Nguỵ tuyên cáo kết thúc.
Từ năm
386 Đạo Vũ Đế Thác Bạt Khuê trùng kiến nước Đại đến năm 534 phân liệt là chấm dứt,
tổng cộng trải qua 20 đế, hưởng quốc 148 năm.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 02/12/2017
Nguồn
HOÀNG TRIỀU ĐIỂN CỐ KỈ VĂN
皇朝典故纪闻
Tác giả: Hướng Tư 向斯
Bắc Kinh: Trung Quốc văn sử xuất bản xã, 2002
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật