BÍ ẨN VỀ CÁI CHẾT CỦA LÍ LIÊN ANH
Lí Liên
Anh 李莲英là thái giám nổi tiếng cuối đời Thanh, người phủ Hà
Gian 河间Trực Lệ 直隶. Từ nhỏ cha mẹ đã
qua đời, 10 tuổi được một người họ Thẩm 沈 tiến cử vào cung làm thái giám, chuyên chải
tóc cho Ý quý phi 懿贵妃. Nhân vì giỏi a dua nên quan vị của Lí Liên Anh luôn
thẳng tiến, cuối cùng lên đến chức Tổng quản thái giám, quyền hành nhất thời
khuynh loát triều đình, lo việc riêng thu nạp hối lộ. Bởi Lí Liên Anh nhìn theo
gió mà bẻ lái, từng lấy lòng hoàng hậu Long Dụ, sau khi Từ Hi qua đời thì cũng
hết được sủng ái. Theo cách nói truyền thống, Lí Liên Anh bệnh và qua đời vào
ngày mồng 4 tháng 2 âm lịch năm Tuyên Thống 宣统
thứ 3 (năm 1911) tại Nam hoa viên 南花园phố Nam Trường 南长 bên ngoài Tây Hoa môn
西华门của Cố cung, hưởng niên 64 tuổi, được an táng tại
nghĩa trang Ân Tế 恩济 .
Năm
1966, “tạo phản phái” đã đập phá phần mộ Lí Liên Anh, khi mở quan tài ra, điều
khiến mọi người kinh ngạc là, trong quan tài chỉ có ngoài một chiếc đầu lâu và
bím tóc dài 3m ra, không có bộ xương toàn thân của Lí Liên Anh. Phát hiện này
đã khiến mọi người hứng thú tìm kiếm bí ẩn về cái chết của Lí Liên Anh. Về nguyên
nhân cái chết của Lí Liên Anh, trước giờ luôn có nhiều thuyết, tất cả đều mơ hồ
không rõ, đại để có mấy thuyết sau:
1- Lí
Liên Anh bị giết chết ở Thăng Bình thự 升平署
(Nam Hoa viên 南花园).
Lí Liên Anh một đời nhận hối lộ của các quan viên trong triều rất nhiều. Theo
truyền thuyết, trong hoàng cung có 3 gian lớn chất đến mấy trăm vạn lượng bạc
trắng của Lí Liên Anh, do vì sợ khối tài sản khổng lồ mà rước hoạ nên sau khi Từ
Hi qua đời, trước khi rời khỏi hoàng cung, Lí Liên Anh đã quyên toàn bộ cho triều đình, nhưng Lí Liên Anh vẫn còn
một khối tài sản lớn bên ngoài hoàng cung. Trong và ngoài cung, bọn tham tài rất
nhiều, sớm đã để ý đến tài sản của Lí Liên Anh, muốn đoạt lấy về cho mình. Lí
Liên Anh đột ngột qua đời, có phải là do tham tài mà hại mạng?
2- Lí
Liên Anh thọ chung nơi tẩm thất. Những người theo quan điểm này cho rằng sở dĩ
trong quan tài chỉ có đầu lâu, hoàn toàn không phải do đột tử. Tuy Lí Liên Anh
sống một cuộc sống xa xỉ nhưng thân nhân của Lí Liên Anh cho rằng gia đình có một
người bị hoạn là sự việc làm điếm nhục tổ tông. Có người suy đoán, có phải là
sau khi Lí Liên Anh chết, gia đình đã lấy đi thân tàn khuyết của ông? Theo cháu
gái của Lí Liên Anh là Lí Lạc Chính 李乐正, “Tổ phụ tôi chết
một cách an lành, hưởng niên 64 tuổi.” “Tổ phụ tôi do vì bị bệnh lị cấp tính,
chữa trị không khỏi nên qua đời, từ lúc bị bệnh cho đến lúc mất chỉ có 4 ngày.”
Trong Thanh bại loại sao – Yêm tự loại 清稗类钞 - 阉寺类 (1) có nói: “Sau khi Hiếu Khâm hậu
孝钦后 (Từ Hi) qua đời, được Long Dụ hậu 隆裕后 che
chở.” “Khi bị bệnh mất”, Long Dụ hậu “đặc thưởng 2000 lượng bạc”. Trong Lí Liên Anh mộ táng bi văn 李莲英墓葬碑文 có
viết:
Thái thượng Hiếu Khâm hoàng hậu thăng hà,
công chi thoái chí quyết hĩ. Thoái cư chi thời, niên dĩ suy lão. Công vẫn vu
Tuyên Thống tam niên nhị nguyệt sơ tứ nhật.
太上孝钦皇后升遐, 公之退志决矣. 退居之时, 年已衰老. 公殒于宣统三年二月初四日.
(Thái
thượng Hiếu Khâm hoàng hậu thăng hà, ông đã quyết chí lui về. Lúc về ẩn cư, tuổi
đã già yếu. Ông mất vào ngày mồng 4 tháng 2 năm Tuyên Thống thứ 3)
Lời
trên văn bia tuy không rõ ràng, nhưng cũng đã cho thấy Lí Liên Anh vì già mà
qua đời.
Lại còn
có người cho rằng, Lí Liên Anh sau khi về ẩn cư ở Nam Hoa viên, suốt ngày luôn
nhớ đến thời gian theo Từ Hi, quyền thế hiển hách, thế là đã lén ra khỏi kinh
thành đến Tuân Hoá 遵化 bái yết lăng mộ Từ Hi. Lúc quay về kinh thành, nửa đường
bị cừu thù sát hại.
3- Thuyết
bị ám sát. Theo ghi chép trên bia nơi mộ Lí Liên Anh, ông mất ngày mồng 4 tháng
3 năm 1911 (2). Đương thời chính là lúc đêm trước của cuộc cách mạnh
Tân Hợi nổ ra. Vương triều Thanh lúc bấy giờ càng hủ bại, các cuộc khởi nghĩa
vũ trang trong cả nước lần lượt nổi lên, phong trào ám sát cũng theo đó mà trổi
dậy. Để tiêu diệt sự thống trị phong kiến, đánh đổ thế lực phong kiến, Lí Liên
Anh có thể trở thành đối tượng bị ám sát? Ở ngoại ô Bắc Kinh có một ông lão,
cha con 2 đời thay nhau trông coi phần mộ Lí Liên Anh. Có người từng hỏi qua
nguyên nhân cái chết của Lí Liên Anh, nhưng ông lão không hề thổ lộ.
Đến nay
về cái chết của Lí Liên Anh vẫn còn là một bí ẩn.
Chú của người
dịch
1- Trong nguyên tác ghi nhầm là Thanh bại loại tiêu 清稗类销 .
Thanh bại loại sao 清稗类钞 là tập bút kí tiểu thuyết của Từ Kha 徐珂 (1869 – 1926) người cuối đời Thanh biên soạn. Từ những
văn tập, bút kí, trát kí, chương báo của người đời Thanh và người thời cận đại,
tác giả đã sưu tập những chuyện cũ, mô phỏng theo thể lệ của Tống bại loại 宋稗类钞 sao của Phan Vĩnh Nhân 潘永因biên
soạn mà thành. Ghi chép sự việc trên bắt đầu từ thời Thuận Trị, Khang Hi, dưới
đến đời Quan Tự, Tuyên Thống. Toàn sách phân làm 92 loại với hơn 13.500 điều. Nội
dung cực kì rộng lớn, phàm quốc quân đại sự, điển chương chế độ, xã hộ kinh tế,
học thuật văn hoá, danh thần thạc nho, tật bệnh tai hại, đạo tặc lưu manh, dân
tình phong tục, cổ tích danh thắng, cơ hồ như không gì không có.
2- Ở trên là ngày mồng 4 tháng 2 năm Tuyên Thống thứ 3
tức năm 1911.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 21/11/2017
Nguyên tác Trung văn
LÍ LIÊN ANH TỬ VONG CHI MÊ
李莲英死亡之谜
Tác giả: (Lưu Cật 刘劼,
Lưu Kiến Đại 刘建岱)
Trong quyển
TRUNG QUỐC LỊCH SỬ CHI MÊ
中国历史之谜
Chủ biên: Lí Quảng Sinh 李广生
Thiên Tân: Bách hoa văn nghệ xuất bản xã, 2001
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật