RÙA VÀ THIÊN NGA
Trong một
cái ao kia, có một con rùa tên là Kim Bộ Yết Li Bà 金部羯哩婆. Nó có hai người bạn là hai con thiên nga, một con tên là San Già Tra 珊迦吒, còn con kia tên là Bì Già Tra 毗迦吒. Thời gian qua đi, một cơn đại hạn kéo đến, đã 12 năm
không mưa. Hai con thiên nga suy nghĩ:
- Nước trong ao này đã cạn. Hai chúng ta đến một nơi khác có nước đi!
Nhưng chúng ta phải bàn cùng Kim Bộ Yết Li Bà, người bạn thân mà chúng ta quen đã lâu.
Sau khi
hai con thiên nga đến, rùa nói rằng:
- Sao lại phải bàn với tôi? Tôi là loài sống trong nước; hiện ở đây chỉ
còn sót lại chút nước. Chia tay với hai bạn, lòng tôi thực buồn, chẳng bao lâu
nữa chắc tôi cũng xong. Nếu hai bạn quả thực có cảm tình với tôi, thì xin hai bạn
hãy cứu tôi thoát ra khỏi miệng tử thần đi. Hai bạn ở nơi ao ít nước này, thứ
mà thiếu chỉ là chút thức ăn thôi; còn tôi, lại chết ở đây. Nên xin hai bạn
nghĩ kĩ đi, không có ăn và mất đi tính mạng, rốt cuộc sự việc nào nghiêm trọng?
Hai con
thiên nga nói rằng:
- Bạn không có cánh, hai chúng tôi không có cách gì đưa bạn từ trong nước ra khỏi ao.
Rùa nói
rằng:
- Tôi có một cách. Hai bạn lấy một cây gậy đến đây!
Sau khi gậy được đem đến, rùa
cắn lấy đoạn giữa của gậy, bảo rằng:
- Hai bạn lấy mỏ cắn chặt lấy 2 đầu gậy, bay lên, bay nhẹ nhàng trên bầu
trời, cho đến khi tìm được một ao nước vô cùng đẹp.
Hai con thiên nga nói rằng:
- Cách này xem ra rất nguy hiểm a! Nếu bạn hở miệng nói ra một câu, lập tức
sẽ rời cây gậy từ trên cao rơi xuống đất, tan thành trăm mảnh đấy.
Rùa nói rằng:
- Bắt đầu từ bây giờ, tôi kiên trì im lặng. Bay trên trời bao lâu, tôi sẽ
kiên trì bấy lâu.
Sự việc
được tiến hành như thế, hai con thiên nga vất vả lắm mới kéo được con rùa ra khỏi
ao nước cạn. Khi chúng bay ngang qua một thành phố gần đó, đám người dưới đất
nhìn thấy rùa, họ từ dưới đất phát ra những tiếng reo vang:
- Hai con chim trên trời đang kéo một chiếc xe
gì thế?
Rùa
nghe được, khinh suất mở miệng:
- Đám người kia nói gì đó?
Vừa mới
mở miệng, con rùa ngốc nghếch từ trên cao rơi xuống, rớt trên mặt đất. Lúc bấy
giờ, những người thích ăn thịt liền dùng dao nhọn xẻ thịt rùa.
Chú của người
dịch
Lâm Ngữ Đường 林语堂 (1895 – 1976): người Long Khê 龙溪 Phúc Kiến 福建, vốn tên là Hoà Lạc
和乐, sau đổi là Ngọc Đường 玉堂,
rồi lại đổi là Ngữ Đường 语堂. Năm 1912, ông theo
học tại Đại học Thánh Ước Hàn 圣约翰 (Saint John s University) tại Thượng Hải. Sau
khi tốt nghiệp, đến giảng dạy tại Đại học Thanh Hoa 清华.
Mùa thu năm 1919, Lâm Ngữ Đường đến học Khoa Văn học của Đại học Cáp Phật 哈佛 (Havard
University ) nước Mĩ. Năm
1922 đạt được học vị Thạc sĩ Văn học. Cũng trong năm đó, Lâm Ngữ Đường chuyển đến
học tại Đại học Thái Tỉ Tích 菜比锡 (Universitat
Leipzig) nước Đức, chuyên về ngôn ngữ học. Năm 1923, sau khi đạt được học vị Tiến
sĩ, ông về nước, giảng dạy tại Đại học Bắc Kinh, chủ nhiệm Khoa Anh văn và làm
giáo vụ trưởng của Đại học sư phạm dành cho nữ ở Bắc Kinh. Sau năm 1924, ông là
một trong những người biên soạn chủ yếu của tờ Ngữ ti 语丝. Năm 1926, Lâm Ngữ Đường đến Đại học Hạ Môn 厦门 giữ chức Viện trưởng Viện Văn học. Năm 1927 ông làm
thư kí cho Bộ ngoại giao. Năm 1932 chủ biên nguyệt san Luận ngữ 论语. Năm 1934 sáng lập tập san Nhân Thế Gian 人世间. Năm 1935 sáng lập tập san Vũ Trụ Phong 宇宙风, đề xướng văn tiểu phẩm “dĩ tự ngã vi trung tâm, dĩ
nhàn thích vi cách điệu” 以自我为中心, 以闲适为格调. Sau năm 1935, Lâm Ngữ Đường tại nước Mĩ viết những
trứ tác văn hoá và trường thiên tiểu thuyết như Ngô quốc dữ ngô dân 吾国与吾民, Kinh hoa
yên vân 京华烟云, Phong thanh hạc lệ 风声鹤唳 bằng tiếng
Anh. Năm 1944, Lâm Ngữ Đường có về nước giảng bài tại Trùng Khánh. Năm 1945 đến
Singapore
sáng lập Đại học Nam Dương 南洋, nhậm chức Hiệu trưởng.
Năm 1952, tại nước Mĩ cùng với người khác sáng lập tạp chí Thiên Phong 天风. Năm 1966 Lâm Ngữ Đường định cư tại Đài Loan. Năm
1967 ông được mời giảng dạy tại Đại học Trung Văn ở Hương Cảng. Năm 1975 được
tiến cử giữ chức Phó hội trưởng của Quốc tế bút hội 国际笔会. Lâm Ngữ Đường qua đời tại Đài Loan năm 1976.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 14/10/2017
Dịch từ bản Trung văn
TRUNG QUỐC ẤN ĐỘ CHI TRÍ TUỆ
(Ấn Độ quyển)
中国印度之智慧
(印度卷)
Tác giả: Lâm Ngữ Đường 林语堂
Người dịch: Dương Thái Hà 杨彩霞
Tây An: Thiểm Tây sư phạm đại học xuất bản xã, 2006.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật