Dịch thuật: Nhất bồi hoàng thổ (thành ngữ)

NHẤT BỒI HOÀNG THỔ

一抔黄土

MỘT NẮM ĐẤT VÀNG

Giải thích: bồi 抔: nắm lấy, vốc lấy. Một nắm đất vàng, ý nói món đồ không có giá trị gì.

Xuất xứ: Hán . Tư Mã Thiên 司马迁: Sử kí – Trương Thích Chi Phùng Đường liệt truyện 史记 - 张释之冯唐列传.

          Thời Hán Văn Đế 汉文帝, Đình uý Trương Thích Chi 张释之 nắm giữ việc hình ngục có danh tiếng  rất công tâm.

          Một lần nọ, Văn Đế xuất tuần, đi đến cầu Trung Vị 中渭 phía bắc thành Trường An 长安, đột nhiên có một người từ dưới cầu nhảy lên, làm kinh động con ngựa kéo xe của hoàng đế. Vệ binh lập tức bắt người đó giao cho Trương  Đình uý hỏi tội. Lúc Trương Thích Chi thẩm vấn, người đó nói rằng:

          - Tôi là người làng quê huyện Trường An 长安, được tin hoàng đế giá đáo liền nấp dưới cầu. Qua một lúc lâu, tưởng rằng đội xe của hoàng đế đã qua rồi nên mới từ dưới cầu nhảy lên, ai ngờ đụng phải đội xe của hoàng đế.

          Trương Thích Chi báo cáo lại tình hình thẩm vấn với hoàng đế, nói rằng người đó xúc phạm cấm lệnh thanh đạo, phải phạt bằng vàng. Văn Đế cho là quá nhẹ. Trương Thích Chi giải thích:

          - Pháp luật là điều mà thiên tử và mọi người trong thiên hạ cùng tuân thủ. Nếu lúc đó, hoàng thượng sai người giết chết anh ta thì không nói gì, nhưng hiện đã giao anh ta cho thần là Đình uý, thần phải chấp pháp nghiêm minh, mong bệ hạ minh xét.

          Văn Đế nghe qua không nói lời nào.

          Về sau, có người lấy trộm chén ngọc trước bài vị trong miếu Cao Tổ. Trương Thích chi theo pháp luật phán xử tên trộm tội tử hình, đồng thời báo lên triều đình. Văn Đế cả giận, nói với Trương Thích Chi:

          - Người đó vô pháp vô thiên, dám lấy trộm khí vật trong miếu tiên đế, cần phải xử tru di cửu tộc.

          Trương Đình uý vội tạ tội, nói rằng:

          - Theo pháp luật, phán xử như thế là đủ rồi. Nay đem tên trộm khí vật trong miếu xử tội diệt tộc, thế thì tương lai giả như có người lấy đi một nắm đất vàng nơi lăng mộ tiên đế, bệ hạ làm sao xử trí anh ta? Lấy trộm miếu khí so với phá hoại lăng mộ, thì tội đó chẳng qua bằng một phần vạn!

         Văn Đế nghe xong đem chuyện đó bàn luận cùng thái hậu, mới đồng ý để Đình uý phán quyết.

                                                          Huỳnh Chương Hưng

                                                Quy Nhơn 10/10/2017

Nguyên tác Trung văn

NHẤT BỒI HOÀNG THỔ

一抔黄土

TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ CỐ SỰ TỔNG TẬP

中国成语故事总集

(tập 1)

Chủ biên: Đường Kì 唐麒

Trường Xuân – Thời đại văn nghệ xuất bản xã, 2004.