Dịch thuật: Cảnh Công bệnh cửu bất dũ dục tru Chúc Sử dĩ tạ ... (kì 2)

景公病久不愈欲诛祝史以谢

晏子谏

(其二)

     晏子免冠曰 ⁽¹⁾: “若以为有益, 则诅亦有损也. 君疏辅而远拂 ⁽²⁾, 忠臣拥塞 ⁽³⁾, 谏言不出. 臣闻之, 近臣默, 远臣喑 ⁽⁴⁾, 众口铄金 ⁽⁵⁾. 今自聊, 摄以东 ⁽⁶⁾, 姑, 尤以西, 此其人民众矣. 百姓之咎怨诽谤 ⁽⁷⁾, 诅君于上帝者多矣. 一国诅, 两人祝, 虽善祝者, 不能胜也. 且夫祝直言情则谤吾君也, 隐匿过则欺上帝也. 上帝神 ⁽⁸⁾, 则不可欺; 上帝不神, 祝亦无益. 愿君察之也. 不然, 刑无罪, 夏, 商所以灭也.”

公曰: “善解予惑. 加冠!”

                                                                                   (晏子春秋)

CẢNH CÔNG BỆNH CỬU BẤT DŨ DỤC TRU CHÚC SỬ DĨ TẠ

ÁN TỬ GIÁN

(kì nhị)

          Án Tử miễn quan viết ⁽¹⁾: “Nhược dĩ vi hữu ích, tắc trớ diệc hữu tổn dã. Quân sơ phụ nhi viễn bật ⁽²⁾, trung thần ủng tắc ⁽³⁾, gián ngôn bất xuất. Thần văn chi, cận thần mặc, viễn thần âm ⁽⁴⁾, chúng khẩu thước kim ⁽⁵⁾. Kim tự liêu, nhiếp dí đông ⁽⁶⁾, cô, vưu dĩ tây. thử kì nhân dân chúng hĩ. Bách tính chi cữu oán phỉ báng ⁽⁷⁾, trớ quân vu thượng đế giả đa hĩ. Nhất quốc trớ, lưỡng nhân chúc, tuy thiện chúc giả, bất năng thắng dã. Thả phù chúc trực ngôn tình tắc báng ngô quân dã, ẩn nặc quá tắc khi Thượng đế dã. Thượng đế thần ⁽⁸⁾, tắc bất khả khi; Thượng đế bất thần, chúc diệc vô ích. Nguyện quân sát chi. Bất nhiên, hình vô tội, Hạ, Thương sở dĩ diệt dã.”

          Công viết: “Thiện giải dư hoặc. Gia quan!”

                                                                                  (còn tiếp)

                                                                       (Án Tử Xuân Thu)

Chú thích

1- Miễn quan 免冠: lấy mũ xuống, biểu thị ý tôn kính.

2- Bật 拂: thông với chữ 弼, phò tá. Ở đây chỉ người phò tá.

3- Ủng tắc 拥塞: chỉ bị cách tuyệt.

4- Âm 喑:  câm.

5- Thước 铄: nấu chảy.

6- Liêu 聊, nhiếp 摄: đều là địa danh, ở biên giới phía tây của nước Tề.

          Cô 姑, Vưu 尤: đều là tên sông, chảy quanh phía đông nước Tề.

7- Phỉ báng 诽谤: phê bình chỉ trích.

8- Thần 神: linh nghiệm.

 CẢNH CÔNG BỊ BỆNH LÂU NGÀY KHÔNG BỚT, MUỐN GIẾT

QUAN CHÚC QUAN SỬ ĐỂ TẠ VỚI TRỜI.

ÁN TỬ CAN GIÁN

(kì 2)

          Án Tử lấy mũ xuống tỏ ý cung kính, nói rằng:

          - Nếu cho rằng cầu đảo có ích, thế thì nguyền rủa người khác cũng tổn hại vậy. Ngài xa lánh người phò tá, trung thần bị cách trở, không ai nói lời can gián. Thần nghe nói qua, bề tôi bên cạnh im lặng không lên tiếng, bề tôi ở xa ngậm miệng không cất lời, lời của mọi người có thể nấu chảy vàng. Hiện tại từ vùng Liêu vùng Nhiếp phía tây nước Tề cho tới phía đông; sông Cô sông Vưu phía đông nước Tề cho tới phía tây, người trong cả nước cực nhiều. Bách tính đang oán hận ngài, phê bình ngài, hướng đến Thượng đế mà nguyền rủa ngài cực đông. Người cả nước nguyền rủa, mà chỉ có hai người cầu đảo, tuy giỏi cầu đảo cũng không thể thắng những lời nguyền rủa. Hơn nữa, nếu quan Chúc thẳng thắng nói sự tình, đó là phê bình vị quân chủ của mình; nếu ẩn giấu tội của ngài, đó là dối gạt Thượng đế. Thượng đế nếu linh thiêng thì không thể dối gạt, Thượng đế nếu không linh thiêng, thì cầu đảo cũng vô ích. Mong ngài minh xét cho. Nếu không, giết người vô tội, đó là nguyên nhân mà nhà Hạ nhà Thương diệt vong.

          Cảnh Công nói rằng:

          - Những lời của khanh đã gỡ mối nghi hoặc của ta. Hãy đội mũ lên!

                                                                  (còn tiếp)

           

Huỳnh Chương Hưng

                                               Quy Nhơn 03/9/2017

Nguồn 

ÁN TỬ XUÂN THU

晏子春秋

Dịch chú: Trần Đào 陈涛

Trung Hoa thư cục, 2007.