Dịch thuật: Đô uý, Đình uý, Hiệu uý

ĐÔ UÝ, ĐÌNH UÝ, HIỆU UÝ

Đô uý 都尉

          Tên một chức quan võ, bắt đầu có từ thời Chiến Quốc, chức vị thấp hơn Tướng quân 将军. Đời Tần, các quận đều đặt chức Uý 尉, nắm giữ việc trị an cùng quân sự của một quận, đến đời Hán đổi tên thành Đô uý.

Đình uý 廷尉

          Viên quan chủ quản án kiện hình sự, bắt đầu có từ thời Tần Hán. Thời Hán Cảnh Đế 汉景帝 đổi gọi là “Đại lí” 大理. Thời Hán Vũ Đế 汉武帝 lại thiết lập lại, thuộc một trong “cửu khanh” Từ thời Đông Hán về sau, hoặc xưng là Đình uý, hoặc xưng là Đại lí. Từ thời Bắc Tề, bắt đầu thiết lập Đại lí tự 大理寺, đến thời Minh, Thanh đều gọi là Đại lí tự khanh 大理寺卿. Cuối đời Thanh lập thiết lập Đại lí viện 大理院, là cơ quan thẩm phán tư pháp tối cao.

Hiệu uý 校尉

          Tên một chức quan võ, bắt đầu có từ đời Hán, là tướng lãnh Cấm vệ quân. Thời Hán Vũ Đế 汉武帝 có 8 Hiệu uý ⁽¹⁾, địa vị chỉ dưới Tướng quân 将军. Đời Hán, vị trưởng quan quân chính cai quản khu vực dân tộc thiểu số nơi biên cảnh cũng gọi là “Hiệu uý”. Thời Nguỵ Tấn cùng thời Nam triều đổi Hiệu uý thành Thứ sử 刺史. Từ thời Đường trở về sau, Hiệu uý trở thành giai phẩm tản quan võ chức, phẩm giai từ lục phẩm đến cửu phẩm. Đời Thanh, tản quan võ chức từ bát phẩm trở xuống xưng là Hiệu uý. Ngoài ra, vệ sĩ của Cẩm y vệ đời Minh cũng xưng là Hiệu uý.

Chú của người dịch

1- Hán Vũ Đế thiết lập 8 Hiệu uý:

          - Trung luỹ Hiệu uý 中垒校尉

          - Đồn kị Hiệu uý 屯骑校尉

          - Bộ binh Hiệu uý 步兵校尉

          - Việt kị Hiệu uý 越骑校尉

          - Trường thuỷ Hiệu uý 长水校尉

          - Hồ kị Hiệu uý 胡骑校尉

          - Xạ thanh Hiệu uý 射声校尉

          - Hổ bôn Hiệu uý 虎贲校尉

          (Theo http://baike.baidu.com/item ...)

                                                                 Huỳnh Chương Hưng

                                                                  Quy Nhơn 09/9/2017

Nguồn

TRUNG QUỐC CỔ ĐẠI VĂN HOÁ THƯỜNG THỨC

中国古代文化常识

Biên soạn: Thiệu Sĩ Mai 邵士梅

                  Đào Tịch Giai 陶夕佳

                  Tưởng Tiểu Ba 蒋筱波

Tam Xuân xuất bản xã, 2008