BỘ “TRANG TỬ”
Bộ Trang Tử 庄子, còn gọi là
Trang Tử
hiếu học, tôn Lão Tử 老子 mà chê Khổng Tử 孔子. Trong Sử kí –
Lão Tử Hàn Phi liệt truyện 史记 - 老子韩非列传 có ghi:
Kì học vô sở bất khuy (1), nhiên
kì yếu bản quy vu Lão Tử (2) chi ngôn. Cố kì trứ thư thập dư vạn ngôn, đại để suất ngụ ngôn dã. Tác “Ngư
phủ” “Đạo Chích” “Khư khiếp”, dĩ để tí Khổng Tử chi đồ, dĩ minh Lão Tử chi thuật.
其学无所不闚 (1), 然其要本归于老子 (2) 之言故其著书十余万言, 大抵率寓言. 作 “鱼父” “盗跖” “胠箧”, 以诋訿孔子之徒, 以明老子之术.
(Ông học
thức uyên bác, phạm vi nghiên cứu không gì là không đề cập, nhưng tư tưởng trung
tâm lại bắt nguồn từ học thuyết của Lão Tử. Cho nên những trứ tác hơn mười vạn
chữ của ông, đa phần là ngụ ngôn. Ông viết “Ngư phủ” “Đạo Chích” “Khư khiếp” mục
đích là để chê những người theo học phái Khổng Tử, biểu minh học thuyết Lão Tử.)
Trang Tử - bộ sách khai sáng học phái
Trang Tử, cũng là kế thừa và hoằng dương học thuyết Lão Tử.
Những
người đời Hán và trước đời Hán không coi trọng bộ Trang Tử, cũng chẳng có ai chú thích và trích dẫn.
Thời
Nguỵ Tấn thịnh hành huyền học, bộ Trang Tử trở thành hiển học. Đời Tấn, Tư Mã Bưu 司马彪,
Thôi Soạn 崔譔, Hướng Tú 向秀, Quách Tượng 郭象 đều lần lượt chú bộ Trang Tử. Bộ Trang Tử hiện
nay là do Quách Tượng biên định. Huyền học gia lấy “Lão Tử” “Chu dịch” “Trang Tử” làm “tam huyền” 三玄, nhưng chủ yếu nhất là bộ Trang Tử. Bộ Trang Tử là
kho báu tư tưởng của Huyền học gia, là mô thức cuộc sống phóng đãng tiêu dao mà
giới môn phiệt sĩ tộc truy cầu. .....
Thời Đường
Đạo giáo thịnh hành. Tín đồ Đạo giáo thần hoá Trang Tử, nói Trang Tử bái Trưởng
Tang công tử 长桑公子 làm thầy, uống bắc dục hoả đan, ban ngày bay lên trời
thành tiên. Đường Huyền Tông 唐玄宗 phong Trang Tử là
Nam Hoa Chân Nhân 南华真人, đổi gọi bộ Trang
Tử là Nam
Học giả
thời Tống, Minh coi trọng tư tưởng triết học trong bộ Trang Tử, dùng Phật lí giải thích Trang Tử. Vương Phu Chi 王夫之 đời Thanh, Vương
Tiên Khiêm 王先谦 cuối đời Thanh từng chú thích bộ Trang Tử.
Bộ Trang Tử là sách do Trang tử cùng hậu học
trứ thuật. Trong Hán thư – Nghệ văn chí 汉书 - 艺文志 thu lục bộ Trang
Tử 52 thiên, hiện tồn 33 thiên. Quách Tượng 郭象
phân làm “Nội thiên” “Ngoại thiên” “Tạp thiên”.
Nội thiên có Tiêu dao du逍遥游, Tề vật luận
齐物论, Dưỡng sinh chủ 养生主, Nhân gian thế 人间世, Đức sung
phù 德充符, Đại tông sư 大宗师, Ứng đế vương 应帝王 , các học giả cho rằng do Trang Tử sáng tác.
Ngoại thiên có Biền mẫu 骈拇, Mã đề 马蹄, Khư khiếp 胠箧, Tại hựu 在宥, Thiên địa 天地, Thiên đạo 天道, Thiên vận 天运, Khắc ý 刻意, Thiện tính 缮性, Thu thuỷ 秋水, Chí lạc 至乐, Đạt sinh 达生, Sơn mộc 山木, Điền Tử
Phương 田子方, Trí Bắc hải 知北海.
Tạp thiên có Canh tang sở 庚桑楚, Từ vô quỷ 徐无鬼, Tắc dương 则阳, Ngoại vật 外物, Ngụ ngôn 寓言, Nhượng
vương 让王, Đạo Chích 盗跖, Thuyết kiếm 说剑, Ngư phủ 渔父, Liệt Ngự Khấu 列御寇, Thiên hạ 天下.
Ngoại thiên và Tạp thiên có khả
năng là nội dung của đời sau thêm vào.
Bộ Trang Tử tuyên dương theo thế giới quan tự nhiên, cầu cảnh giới thần
tiên, phê bình Nho, Mặc, hấp thụ Dương chu 杨朱,
đối với “khí” “đạo” “đức” đều có những kiến giải độc đáo.
Thư tịch nghiên cứu về bộ Trang Tử rất nhiều, bộ Trang Tử tập thích 庄子集释 của
Quách Khánh Phiên 郭庆藩 do Trung Hoa thư cục xuất bản rất tiện cho việc
nghiên cứu.
Chú của người
dịch
1- Ở đây trong nguyên tác là chữ 阙 (khuyết)
2- Ở đây trong nguyên tác là Khổng Tử 孔子.
Tôi
theo https://baike.baidu.com/item và
Sử kí (tập 2) bản dịch của Phạm Văn
Ánh sửa lại là “khuy” 闚 và “Lão Tử” 老子.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 04/9/2017
Nguyên tác Trung văn
“TRANG TỬ”
“庄子”
Trong quyển
THẦN BÍ VĂN HOÁ ĐIỂN TỊCH ĐẠI QUAN
神秘文化典籍大观
Tác giả: Vương Ngọc Đức 王玉德,
Dương Sưởng 杨昶
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật