Dịch thuật: Bí ẩn việc Lí Lăng đầu hàng Hung Nô

BÍ ẨN VIỆC LÍ LĂNG ĐẦU HÀNG HUNG NÔ

          Lí Lăng 李陵 (? – năm 74 trước công nguyên) tự Thiếu Khanh 少卿, người ở Thành Kỉ 成纪 Lũng Tây 陇西 (nay là Tần An 秦安 Cam Túc 甘肃), cháu của Phi tướng quân Lí Quảng 李广. Lúc trẻ giữ chức Thị trung Kiến Chương giám 侍中建章监.

          Năm Thiên Hán 天汉 thứ 2 (năm 99 trước công nguyên), Lí Lăng xin Hán Vũ Đế 汉武帝 cho đi đánh Hung Nô, thu phục quốc thổ. Hán Vũ Đế rất tán thưởng dũng khí của Lí Lăng, liền chuẩn tấu lần hành động quân sự này.

          Tháng 9 năm đó, Lí Lăng thống lĩnh 5000 người từ Cư Diên 居延 xuất phát, trải qua 30 ngày đường dài gian khổ, cuối cùng đến núi Tuấn Kê 浚稽 (khoảng giữa dãy núi A Nhĩ Thái 阿尔泰), gặp đội quân Hung Nô dưới chân núi. Thiền Vu 单于 dùng 3 vạn đại quân bao vây quân Lí Lăng, Lí Lăng mệnh lệnh cho đội quân phía trước cầm thuẫn và kích, đội quân phía sau cầm cung nõ. Lệnh rằng: “Nghe tiếng trống thì xông lên, nghe tiếng phèng la thì dừng lại.” Hung Nô thấy quân Hán ít, liền tiến thẳng đến. Lí Lăng chỉ huy nhóm cung nõ, ngàn nõ đồng loạt bắn ra, quân của Thiền Vu trong phút chốc bị thương vô số, quân Hung Nô đại loạn, vội hướng lên núi tháo chạy. Quân Hán thừa thắng truy kích, giết chết cả mấy ngàn quân Hung Nô.

          Đương trong tình thế quan trọng, trong quân của Lí Lăng có một tên lính tên Quản Cảm 管敢 bị Hiệu uý của Lí Lăng là Hàn Diên Niên 韩延年 nhục mạ, y tức giận đã chạy sang đầu hàng Hung Nô. Để lấy lòng Hung Nô, y nói với Thiền Vu rằng: “Quân đội của Lí Lăng không có đội hậu bị chi viện, cung tên cũng sắp hết.” Y còn nói cho Thiền vu biết cách bài binh bố trận của Lí Lăng.

          Do bởi Thiền Vu nắm rõ thực hư của Lí Lăng, biết Lí Lăng cô quân tác chiến, bèn yên tâm. Thiền Vu theo chủ ý của Quản Cảm, dùng nhiều kị binh đánh Lí Lăng. Lí Lăng dẫn quân chạy về phía nam, chưa tới núi Đê Hãn 鞮汗,  cung tên đã dùng hết, quân Hán bị Thiền Vu vây khốn ở Hiệp Cốc Trung 峡谷中. Thiền Vu thừa cơ dùng đá lớn tấn công, quân Hán tử thương trầm trọng. Cuối cùng Lí Lăng bị bắt. Lúc bấy giờ, biên quan báo Lí Lăng đầu hàng địch.

          Hán Vũ Đế sau khi nghe được tin vô cùng tức giận, đại thần trong triều cũng mắng chửi Lí Lăng. Chỉ có mỗi Thái sử lệnh Tư Mã thiên 司马迁 nói với hoàng đế rằng:

          - Con người Lí Lăng thành thực rất coi trọng tín nghĩa, luôn vì đất nước ra sức mà không nghĩ đến bản thân mình. Hiện Lí Lăng đang ở vào cảnh bất hạnh, chúng ta nên đồng tình với ông ta, huống hồ, Lí Lăng chỉ mang theo 5000 bộ binh, đối mặt với 8 vạn đại quân Hung Nô, chiến tuyến xa ngàn dặm, đạn hết lương thực cũng không còn, chỉ tay không mà đánh với địch, tinh thần không hề run sợ, luôn dũng cảm tiến lên, cho dù danh tướng thời cổ cũng không bằng. Lí Lăng hiện bị giam hãm chốn Hung Nô, nhưng người trong thiên hạ đều biết chiến tích của ông ấy, ông ta không chết, vẫn muốn lập công cho triều Hán.

          Những lời của Tư Mã Thiên không những không đánh động lòng hoàng đế mà ngược lại hoàng đế định tội Tư Mã Thiên là “vị Lăng du thuyết” 为陵游说, bị xử cung hình. Từ đó, Tư Mã Thiên tiêu tan ý nghĩ tiến thân trên con đường sĩ hoạn, nhẫn nhục gánh vác nhiệm vụ nặng nề , chuyên tâm dốc chí biên soạn bộ Sử kí 史记, để vơi đi nỗi căm tức trong lòng.

          Thế thì Lí Lăng tại sao lại đầu hàng Hung Nô? Sự thực là Lí Lăng mấy năm ở Hung Nô không hề có tin tức. Hoàng thượng sai Công Tôn Ngao 公孙傲敖 dẫn binh tìm cách cướp Lí Lăng về. Công Tôn Ngao đến Hung Nô không được công cán gì trở về tay không. Để bẩm báo hoàng thượng  hoàn thành nhiệm vụ, y mang tin tức có liên quan đến Lí Lăng, báo với hoàng thượng rằng:

          - Nghe nói Lí Lăng ở nơi đó huấn luyện quân Hung Nô để đánh triều Hán.

          Hoàng thượng nghe tin này, cơn giận bốc lên, sai người bắt mẫu thân, cùng em trai của Lí Lăng và vợ con Lí Lăng đem đi giết. Kì thực, người thay Hung Nô huấn luyện binh sĩ là Lí Tự 李绪, tay Đô uý triều Hán đã đầu hàng Hung Nô từ lúc sớm, Công Tôn Ngao rõ ràng đã lấy râu ông nọ cắm cằm bà kia.

          Trước một năm Lí Lăng đầu hàng Hung Nô, Tô Vũ 苏武 đi sứ Hung Nô bị giữ lại. Sau này, Lí Lăng bày tiệc mời Tô Vũ, Lí Lăng rót đầy li rượu mời Tô Vũ, nói rằng:

          - Ông không hàng Hung Nô, nhẫn nhục gánh vác trách nhiệm, dương danh thiên hạ, công lao cái thế.

          Lí Lăng đem hết ruột gan bộc bạch cùng Tô Vũ:

          - Mục đích tôi hàng Hung Nô là để thừa cơ bức ép Thiền Vu, ra sức vì đất nước. Không ngờ Hán hoàng không hiểu rõ tâm chí của tôi, giết mẹ già cùng vợ con của tôi, tuyệt con đường về của tôi.

          Tô Vũ nói rằng:

          - Tôi biết rõ thái độ xử thế của ông, nhưng hiện tại cảnh huống ông gặp phải không như trước, thị phi công tội cũng đành để mọi người đánh giá. Nhưng tôi quyết không thể làm những gì có lỗi với đất nước.

          Sau khi nghe Tô Vũ nói, Lí Lăng thở dài:

          - So với Tô quân, tôi thật như một nắm đất.

          Nói xong, nước mắt ràn rụa, đứng dậy ngâm bài Biệt ca 别歌

Kính vạn lí hề độ sa mạc

Vị quân tướng hề phấn Hung Nô

Lộ cùng tuyệt hề thỉ nhẫn tồi

Sĩ chúng diệt hề danh dĩ đồi

 Lão mẫu dĩ tử

Tuy dục báo ân tương an quy

径万里兮度沙漠

为君将兮奋匈奴

路穷绝兮矢刃摧

士众灭兮名已颓

老母已死

虽欲报恩将安归

(Đường xa vạn dặm, vượt qua sa mạc

Vì quân vương, làm tướng ra sức đánh Hung Nô

Sinh lộ đã tuyệt, đao lại cùn tên lại gãy

Tướng sĩ tử thương, thanh danh bị huỷ hoại

Mẹ già đã mất

 Tuy muốn báo ơn, nhưng có nơi nào để đi về.)

          Ca xong, Lí Lăng hướng về Nam quỳ bái không hồi lâu đứng dậy. Tô Vũ nhìn Lí Lăng, cất tiếng than không dứt. Đó chính là câu chuyện về Lí Lăng “thân tại dị tộc tâm tại Hán”. 

                                                            Huỳnh Chương Hưng

                                                            Quy Nhơn 12/9/2017

                                                                       

Nguyên tác Trung văn

TÂY HÁN ĐẠI TƯỚNG QUÂN LÍ LĂNG

 ĐẦU HÀNG HUNG NÔ CHI MÊ

西汉大将军李陵投降匈奴之谜

Trong quyển

TRUNG QUỐC VỊ GIẢI CHI MÊ

中国未解之谜

Tác giả: Hải Tử 海子

Trung Quốc Hoa Kiều xuất bản xã, 2013