Dịch thuật: Bát đế sủng thần Trương Toàn Nghĩa

BÁT ĐẾ SỦNG THẦN TRƯƠNG TOÀN NGHĨA

          Thời Ngũ Đại là một trong những thời kì hỗn loạn nhất trong lịch sử Trung Quốc cổ đại. Trong thời kì này, chém giết nhau thường xuyên xảy ra, bình dân chết không  kì định, quan lại bản thân sáng không giữ được đến chiều Quân phiệt hỗn loạn, ngoại tộc nắm chính quyền, quân chủ triều đại thay nhau như đèn cù. Nhưng trong thời kì đó lại xuất hiện một viên quan phụng sự 8 hoàng đế, làm quan trải 3 triều đại, người đó chính là tam đại hiển quan, bát đế sủng thần Trương Toàn Nghĩa. 张全义.

          Trương Toàn Nghĩa sinh vào năm Bảo Lịch 宝历 thứ nhất đời Đường Kính Tông 唐敬宗 (năm 825), người Bộc Châu 濮州, vốn tên là Trương Cư Ngôn 张居言. Trương Toàn Nghĩa xuất thân bần khổ, tổ tiên đều là nông dân. Sau khi Trương Toàn Nghĩa lớn lên, vì sự sinh tồn, ông đã đến nha huyện địa phương làm bộc dịch, từng nhiều lần bị huyện lệnh sỉ nhục. Nhân đó, khi quân khởi nghĩa của Vương Tiên Chi 王仙芝 công hạ vùng Bộc Châu, ông đã tích cực tham gia đôi quân của Vương Tiên Chi. Sau khi Vương Tiên Chi thất bại, ông lại đầu hàng đại quân khởi nghĩa Hoàng Sào 黄巢.

          Chẳng bao lâu, khởi nghĩa Hoàng Sào thất bại, Trương Toàn Nghĩa liền đầu hàng Tiết độ sứ Hà Dương 河阳 là Chư Cát Sảng 诸葛爽. Chư Cát Sảng nhiều lần phái Trương Toàn Nghĩa tiễu sát tàn dư quân khởi nghĩa và nhóm quân phiệt khác, ông ra sức lập nhiều chiến công. Dưới sự tiến cử của Chư Cát Sảng, Trương Toàn Nghĩa được làm Trạch Châu Thứ sử 泽州 刺史 triều Đường (nay là huyện Cao Bình 高平 Sơn Tây 山西). Về sau, Chư Cát Sảng bệnh và qua đời, bộ hạ của Chư Cát Sảng là Lí Hãn Chi 李罕 之 và Lưu Kinh 刘经 thù hận nhau cùng tranh đoạt Lạc Dương 洛阳. Lúc bấy giờ, Trương Toàn Nghĩa là bộ hạ của Lưu Kinh, Lưu Kinh cho rằng Trương Toàn Nghĩa là người đắc lực, liền phái ông đi đối phó Lí Hãn Chi.  Trương Toàn Nghĩa ra đến tiền tuyến, phát hiện thế lực của Lí Hãn Chi rất lớn, sau khi suy tính lợi hại, Trương Toàn Nghĩa đến với Lí Hãn Chi, đối địch lại với Lưu Kinh. Lưu Kinh thấy Trương Toàn Nghĩa phản bội mình, đành hướng đến con của Chư Cát Sảng là Chư Cát Trọng 诸葛仲 xin cứu viện. Dưới sự phối hợp của đại quân Chư Cát Trọng, Lưu Kinh đánh bại Lí Hãn Chi. Lí Hãn Chi thấy Lưu Kinh cầu cứu người khác, cũng liền hướng đến đội quân trấn áp quân khởi nghĩa là đại quân phiệt Lí Khắc Dụng 李克用 cầu viện. Dưới sự giúp đỡ của Lí Khắc Dụng, Lí Hãn Chi chuyển bại thành thắng, chiếm lại được nhiều nơi. Như vậy, Trương Toàn Nghĩa lại được Lí Hãn Chi tiến cử làm Hà Nam doãn 河南尹.

          Vùng Hà Nam không dễ quản lí, Lí Hãn Chi là vị quân phiệt chỉ biết tác chiến, đối với việc an dân, tổ chức sản xuất lại không biết gì, ông hai ba lần hướng đến Trương Toàn Nghĩa thúc giục vật phẩm quân nhu. Đương thời đời sống nhân dân khốn khó, người chết đói đầy đường, quân lương thiếu  trầm trọng, mặc dù Trương Toàn Nghĩa ra sức cung ứng, nhưng vẫn không có cách gì thoả mãn nhu cầu. Lí Hãn Chi tính cách nóng nảy, hễ một chút không vừa ý là ông ta trách phạt quan viên đưa lương thực là Trương Toàn Nghĩa, khiến không ai dám nhận việc đưa lương. Trong tình hình đó, nhiều bộ hạ của Lí Hãn Chi khuyên Trương Toàn Nghĩa làm phản, nhưng Trương Toàn Nghĩa không hề biểu lộ thanh sắc.

          Trương Toàn Nghĩa một mặt ngoài mặt thuận tùng Lí Hãn Chi, ra sức thoả mãn yêu cầu quân lương của Lí Hãn Chi, khiến Lí Hãn Chi không nghi ngờ; mặt khác, Trương Toàn Nghĩa tích cực chuẩn bị, đợi thời cơ. Năm Văn Đức 文德 thứ nhất đời Đường Hi Tông 唐僖宗 (năm 888), Lí Hãn Chi đem quân đánh 2 châu Tấn 晋 và Giáng 绛, Trương Toàn Nghĩa dẫn binh mã của mình chiếm lĩnh dễ dàng Hà Dương của Lí Hãn Chi, tự phong là Hà Dương Tiết độ sứ. Đối với sự kiện đó, Lí Hãn Chi vô cùng tức giận, lập tức cầu viện Lí Khắc Dụng, Lí Khắc Dụng liền phái binh mã đi giúp Lí Hãn Chi thu phục Hà Dương. Trương Toàn Nghĩa liên hệ với quân phiệt Chu Ôn 朱温 xin giúp đỡ, Chu Ôn cũng đang muốn khuếch trương thế lực, liền vui vẻ nhận lời, phái binh giúp Trương Toàn Nghĩa trấn giữ Hà Dương. Khi đội quân của Lí Khắc Dụng đến, viện quân của Chu Ôn đã dàn trận nghiêm chỉnh đang đợi, đội quân của Lí Khắc Dụng không biết làm sao đành rút lui.

          Chu Ôn giúp Trương Toàn Nghĩa, từ đó, Trương Toàn Nghĩa đầu bôn Chu Ôn. Chu Ôn đối với việc Trương Toàn Nghĩa quy phụ mình không hề yên tâm, lo ông làm phản. Thế là, cấp cho Trương Toàn Nghĩa quân hàm Kiểm hiệu Tư không 检校司空, không có thực tế binh quyền, đồng thời vẫn để ông làm Hà Nam Doãn, lo tổ chức sản xuất.

          Đến Lạc Dương, Trương Toàn Nghĩa chỉ nhìn thấy một cảnh tượng hoang lương tàn bại. Lạc Dương tuy là danh đô, nhưng từ sau loạn An Sử, nhiều lần bị phá hoại, trong cuộc hỗn chiến quân phiệt cuối đời Đường, Lạc Dương càng bị tàn phá nhiều hơn.

          Khi trị lí Lạc Dương, Trương Toàn Nghĩa đích thân tham gia lao động, quan tâm sản xuất, cũng quan tâm đến đời sống của nhân dân. Ông thường đi tuần thị, thấy ruộng nào tươi tốt, liền thưởng cho chủ nhân ruộng đó, thấy ruộng nào không tốt thì trách phạt. (còn tiếp)

                                                          Huỳnh Chương Hưng

                                                          Quy Nhơn 28/9/2017

Nguyên tác Trung văn

BÁT ĐẾ SỦNG THẦN TRƯƠNG TOÀN NGHĨA 

八帝宠臣张全义

Trong quyển

TRUNG HOA THƯỢNG HẠ NGŨ THIÊN NIÊN

中华上下五千年

Chủ biên: Lí Tinh 李晶

Nam Kinh đại học xuất bản xã, 2007