BÍ ẨN SỰ KIỆN TẦN THUỶ HOÀNG “KHANH NHO”
Lục vương tất, tứ hải nhất 六王毕, 四海一 (1). Tần Thuỷ Hoàng 秦始皇
thống nhất 6 nước, khơi dòng cho sự thống trị phong kiến hơn hai ngàn năm ở
Trung Quốc. Tần Thuỷ Hoàng thống nhất đo lường, thống nhất hoá tệ, kiến lập chế
độ quận huyện ... thể hiện sự tiến bộ của lịch sử. Để thống nhất tư tưởng, ngăn
chặn học trò chê bai huỷ báng triều chính, Tần Thuỷ Hoàng đã thu nạp kiến nghị
của Thừa tướng Lí Tư 李斯, ban bố một loạt
pháp lệnh:
Phần “Thi”, “Thư”, bách gia ngữ
焚 “诗”, “书”, 百家语
(Đốt “Thi”, “Thư” cùng sách của bách gia)
Ngẫu ngữ “Thi”, “Thư” giả khí thị (sát đầu)
偶语 “诗” “书” 者, 弃市 (杀头)
(Người nào bàn về “Thi” “Thư” sẽ bị bêu đầu)
Dĩ cổ phi kim giả tộc (diệt)
以古非今者族 (灭)
(Người nào lấy xưa chê nay thì giết cả tộc)
Lệnh đốt
sách vừa ban bố, ngọn lửa ngùn ngụt, nhiều điển tịch văn hoá quý giá bị ném vào lửa, gây nên hạo kiếp văn
hoá để lại nỗi hận ngàn năm. Sách có thể bị huỷ diệt, nhưng lòng người khó mà
san phẳng, những lời của các sĩ tử nghị luận triều chính vẫn còn bên tai. Thế
là sau vụ đốt sách đại quy mô, Tần Thuỷ Hoàng tàn nhẫn chôn sống mấy trăm người.
Đó chính là sự kiện “khanh nho” 坑儒 gió tanh mưa máu.
Gây nên
ngọn lửa kiếp nạn này là do bọn phương sĩ Lô Sinh 卢生và
Hầu Sinh 侯生 trong cung bỏ trốn. Tần Thuỷ Hoàng tự cho uy đức của
mình không ai sánh bằng, tự xưng “Thuỷ Hoàng Đế”, vọng tưởng trường sinh bất
lão, có thể mãi làm hoàng đế, cho nên thiên phương bách kế tìm tiên cầu thuốc.
Năm 219 trước công nguyên, Tần Thuỷ Hoàng tin theo những lời của Từ Phúc 徐福 – phương sĩ nước Tề, lệnh cho Từ Phúc dẫn theo đồng
nam đồng nữ tìm núi tiên trên biển. Kết quả bọn Từ Phúc đi biệt không thấy tung
tích, nghe nói, họ an cư lạc nghiệp trên một hòn đảo nhỏ, tự thành một nước. Tần
Thuỷ Hoàng không chịu nản lòng, vẫn hao phí tài vật, cho phương sĩ đi tìm linh
đan diệu dược bất tử. Lô Sinh 卢生và Phương Sinh 方生 chính là phương sĩ mà Tần Thuỷ Hoàng nuôi trong cung
để luyện đan cho mình.
Lệnh đốt
sách ban ra rõ ràng nhắm đến sĩ tử, khiến Lô Sinh vô cùng bất an. Lô Sinh biết
rõ, thuốc trường sinh bất lão không thể luyện thành, nếu không có đan được, thì
nghiêm hình khốc pháp của Tần Thuỷ Hoàng sẽ giáng xuống đầu mình. Thế là phê
bình Tần Thuỷ Hoàng bạo ngược, tham quyền thế, loại người này không đáng để tìm
tiên dược cho hắn, mắng một trận như thế sau đó lẻn trốn. Tần Thuỷ Hoàng vốn đã
tức giận với bọn thư sinh lấy xưa chê nay, nay lại thấy bọn Lô Sinh được nuôi
dưỡng bỡn cợt mình, lửa giận bốc cao vạn trượng, liền hạ lệnh khanh nho. Khanh
nho trò thực chất là hành động kế tiếp việc phần thư mà Tần Thuỷ Hoàng muốn thực
hiện tư tưởng thống nhất.
Bọn
phương sĩ bị chôn sống có phải là nho sinh? Có người cho rằng, người mà Tần Thuỷ
Hoàng giết là những người lừa gạt ông ta, cho nên bị chôn sống phải là bọn
phương sĩ, “khanh nho” nói một cách chính xác là “khanh phương sĩ”. Có nhiều
bài viết cho rằng, người bị chôn sống là nho sinh, có người cho rằng, người mà
bị Tần Thuỷ Hoàng chôn sống có cả nho sinh lại có cả phương sĩ, trong đó nho
sinh đông hơn. Tần Thuỷ Hoàng vốn dĩ khinh thường nho sinh, do bởi bọn phương
sĩ bỏ trốn nên đã lây giận sang nho sinh,cho nên nho sinh trở thành nhân vật
chính trong ngọn lửa tai nạn. Vì sự kiện khanh nho, con trưởng của Tần Thuỷ
Hoàng là Phù Tô 扶苏 đã dâng lời can ngăn, trong lời can ngăn có câu “chư
sinh giai tụng pháp Khổng Tử” 诸生皆诵法孔子, cũng đã chứng
thực người bị chôn sống là nho sinh – học trò Khổng Tử (Tần Thuỷ Hoàng đại truyện 秦始皇大传)
Thế
thì, số lượng người bị chôn rốt cuộc là bao nhiêu? Trong Sử kí – Tần Thuỷ Hoàng bản kỉ 史记 - 秦始皇本纪 số
lượng bị chôn là hơn 460 người. Trong Luận hành – Ngữ tăng 论衡 - 语增 là 467 người. Riêng trong Chiếu định cổ văn thượng thư tự 诏定古文尚书序 của Vệ Hoành 卫宏 có đến 700 người bị
giết. Mã Đoan Lâm 马端临 trong Văn hiến
thông khảo – Học hiệu khảo 文献通考 - 学校考 khảo
chứng rằng, Tần Thuỷ Hoàng tổng cộng 2 lần khanh nho. Lần đầu là sau khi bọn Lô
Sinh bỏ trốn, Tần Thuỷ Hoàng hạ lệnh cho ngự sử tróc nã nho sinh ở khu vực Hàm
Dương 咸阳, đích thân khuyên tròn định số là hơn 460 người, lấy
tội danh là “yêu ngôn”, “phỉ báng” hạ lệnh chôn sống. theo sự mở rộng phạm vi
khu vực thẩm vấn, bị phạm vào điều cấm vượt hơn 400 người, thế là lần thứ 2 khanh sát nho sĩ, chôn sống hơn 700 người.
Liên
quan đến sự kiện Tần Thuỷ Hoàng khanh nho lần thứ 2, có sử liệu ghi chép tỉ mĩ:
Tần Thuỷ Hoàng trước tiên lệnh bí mật đào hầm trồng dưa tại Ôn Cốc 温谷 ở Li
Sơn 骊山, sau khi đợi dưa chín, lệnh cho đám nho sinh xuống cốc
để xem dưa. Đám nho sinh trong cốc vừa xem vừa tranh chấp không dứt, Tần Thuỷ
Hoàng nhân cơ hội hạ lệnh lấp đất, hơn 700 nho sinh toàn bộ bị chôn sống (Chiếu định cổ văn thượng thư tự 诏定古文尚书序). Từ đó,
Ôn Cốc ở Li sơn được gọi là “khanh nho cốc” 坑儒谷,
đời Hán lại gọi nơi đây là “mẫn nho hương” 愍儒乡
hiện nay là tại Hồng Khánh bảo 洪庆堡 cách phía tây huyện
Lâm Đồng 临潼 10 cây số. Hồng Khánh bảo cũng được gọi là “diệt văn
bảo” 灭文堡, gần với truyền thuyết dân gian, do bởi ngọn lửa phần
thư khanh nho mà đến nay đất ở nơi này đều có màu đỏ (Tần Thuỷ Hoàng đại truyện 秦始皇大传).
Từ lúc
khanh nho cho đến lúc nhà Tần diệt vong, đã bộc lộ rõ bản tính tàn nhẫn hẹp hòi
của vị quân chủ chuyên chế Tần Thuỷ Hoàng. Ông ta có “uy nghiêm”, nhưng chỉ là
biểu tượng, kì thực nội tâm của ông ta luôn lo sợ bất an. Cho đến lúc chết, Tần
Thuỷ Hoàng cũng không tìm ra được linh đan diệu dược trường sinh bất lão. Năm
210 trước công nguyên, Tần Thuỷ Hoàng đã đến với mộ phần.
Chú của người
dịch
1- Lục vương tất, tứ hải nhất六王毕, 四海一 : quân chủ
của 6 nước bị diệt vong, bốn bể được thống nhất. Câu này trong bài A Bàng cung phú 阿房宫赋 của Đỗ Mục 杜牧 đời Đường.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 04/8/2017
Nguyên tác Trung văn
TẦN THUỶ HOÀNG KHANH NHO CHI MÊ
秦始皇坑儒之谜
Tác giả: Ngô Phụng Ngọc 吴凤玉
Trong quyển
TRUNG QUỐC LỊCH SỬ CHI MÊ
中国历史之谜
Chủ biên: Lí Quảng Sinh 李广生
Thiên Tân: Bách hoa văn nghệ xuất bản xã, 2001
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật