ƯU MẠNH CAN TRANG VƯƠNG CHÔN NGỰA
Thời
Tam đại, bên cạnh vị quân chủ thường có nhạc sư ngự dụng, lúc xuất hành, khi du
lãm đều dẫn theo. Những nhạc sư này thông minh, cơ trí, thị tùng quân chủ, dần
dần trở thành một bộ phận tổ thành trọng yếu trong đời sống của vị quân chủ. Về
sau, thị tùng quân chủ không chỉ có nhạc sư, phàm ai có tài nghệ giỏi, có thể
diễn trò gây cười, đều có thể làm thị tùng, những người đó gọi là “ưu nhân” 优人 “ưu linh” 优伶.
Các ưu
linh đều có điểm chung đó là biết khôi hài gây cười để đế vương vui lòng. Có ưu
linh bên cạnh, cuộc sống dù có căng thẳng, phiền toái cũng sẽ được bằng phẳng, thêm lạc
thú, đế vương cảm thấy nhẹ nhàng, dần dần không thể xa rời họ.Ưu linh ngoài việc
giúp vui ra, còn có thể dùng phương thức khôi hài để truyền đạt tình cảm, khuyên
can quân chủ, phúng thích cái xấu cái ác. Họ luôn không hiển lộ ra bên ngoài,
thung dung không gấp.
Từ thời
Tiên Tần cho đến đời Tần, những ưu linh đều lấy “ưu” làm họ. Ưu Mạnh 优孟, vị nhạc sư cung đình thời Sở Trang Vương 楚庄王 là một ưu linh thị tùng quân chủ nổi tiếng thời cổ. Sở Trang Vương có bệnh mê
thích ngựa, mặc áo gấm thêu cho con ngựa mà ông yêu quý, lắp yên đẹp, đặt giường
trải chiếu trúc, cho ở trong căn phòng hoa lệ, cho ăn táo khô. Ngựa vì dinh dưỡng
quá mức nên rất mập, cuối cùng vì quá mập mà chết. Trang Vương nghe tin ngựa chết,
khóc mãi không thôi, lệnh cho quần thần tổ chức tang lễ, tiến hành an táng theo
lễ đại phu. Các bề tôi phản đối cho rằng như thế là không được. Trang Vương hạ
lệnh, ai dám can gián sẽ trị tội chết. Bề tôi không ai dám nói lời nào nữa.
Ưu Mạnh
vội chạy vào điện ngửa mặt lên trời khóc lớn. Trang Vương lấy làm lạ, hỏi có
chuyện gì? Ưu Mạnh ngừng khóc, trịnh trọng
nói rằng:
- Ngựa này là con vật mà Đại Vương yêu quý, nước Sở to lớn như thế, sao lại tổ chức không được. Đại
Vương yêu quý nó mà an táng nó theo lễ đại phu thì quả thực là quá bạc. Xin an
táng theo lễ quân vương!
Trang Vương có chút mê hoặc, hỏi
cách táng như thế nào? Ưu Mạnh đáp rằng:
Xin dùng ngọc đã chạm trỗ làm quan tài, lấy gỗ
cây tử làm quách, dùng gỗ cây tiện, gỗ cây phong, gỗ dự chương 豫章 làm “đề thấu” 题凑(1), sai quân sĩ
đào huyệt, lệnh cho người già yếu vác đất, bảo người nước Tề nước Triệu dàn hàng
phía trước, người nước Hàn nước Nguỵ hộ vệ phía sau, đưa nó vào miếu dâng cổ
Thái lao, lệnh cho ấp có vạn hộ thờ phụng. Chư
hầu nghe được đều biết Đại vương coi thường con người mà quý trọng ngựa.
Trang
vương nghe qua chợt tỉnh ngộ, hối hận nói rằng:
- Lỗi của ta đến mức đó sao? Làm thế nào bây
giờ?
Ưu Mạnh đáp rằng:
- Xin Đại vương chôn nó theo cách của lục súc,
lấy bếp làm quách, lấy vạc đồng làm quan tài, dùng gừng táo làm gia vị, dùng mộc
lan để khử mùi tanh, dùng gạo nếp làm tế phẩm, lấy củi lửa làm quần áo, táng
vào trong bụng người. chính là nói, ăn thịt nó giống như ăn thịt lục súc vậy.
Trang
Vương không có lời dị nghị nào.
Chú của người dịch
1- Đề
thấu 题凑: được xem là một loại táng thức, hình thức chủ yếu chính là “hoàng
trường đề thấu” 黄肠题凑. Về “hoàng trường đề thấu”, tên gọi này
được thấy sớm nhất ở Lã Thị
Xuân Thu 吕氏春秋, chỉ loại kết cấu hình khuông dùng gỗ
bách chất chung quanh quách thất của lăng tẩm đế vương thời Tây Hán. Gọi là
“hoàng trường” tức chỉ gỗ bách sau khi đã loại bỏ phần vỏ. Chung quanh quan
quách dùng những khúc gỗ chất vây lại thành bức tường, bên trên đậy bằng những
tấm ván, nhìn giống như một gian phòng, phía ngoài còn có tiện phòng. Ngoài
thiên tử ra, chư hầu, đại phu, sĩ cũng có thể dùng đề thấu, nhưng nhìn chung
không được dùng gỗ bách, chỉ dùng gỗ tùng hoặc các loại gỗ tạp khác.
Sử dụng “hoàng trường đề thấu”, một mặt biểu thị thân phận và địa vị của chủ
nhân ngôi mộ, mặt khác bảo vệ quan tài tránh được sự tổn hại.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 08/7/2017
Nguồn
HOÀNG TRIỀU ĐIỂN CỐ KỈ VĂN
皇朝典故纪闻
Tác giả: Hướng Tư 向斯
Bắc Kinh: Trung Quốc văn sử xuất bản xã, 2002
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật