TẦN THUỶ HOÀNG TUẦN HÀNH LẦN THỨ HAI
Thuỷ
Hoàng năm thứ 28 ( năm 219 trước công nguyên), Tần Thuỷ Hoàng lại đưa tầm mắt
hướng về đất cũ nước Tề nước Sở ở phía đông và phía nam, thống lĩnh quần thần bắt
đầu cuộc tuần hành lần thứ 2. Lần này chủ yếu là thông qua hoạt động tế Thiên
cáo thành cùng khắc đá ghi công, toàn diện xác lập quyền uy hoàng đế.
Do bởi
phải thực hiện “Đại tông chi lễ” 岱宗之礼, cử hành đại điển
phong thiện long trọng nhất tại Thái sơn 泰山,
nhân đó tuỳ tùng lần tuần hành này đa số là những nhân vật trọng yếu, và quy mô
cũng rất lớn. Theo xa giá đi về phía đông có: Liệt Hầu Vũ Thành Hầu Vương Li 王离, Liệt Hầu Thông Vũ Hầu Vương Bôn王贲, Luân Hầu Kiến Thành Hầu Triệu Hợi 赵亥, Luân Hầu Vũ Tín Hầu Phùng Vô Trạch 冯毋择, Thừa tướng Ngỗi Lâm 隗林,
Thừa Tướng Vương Quán 王绾, Khanh Lí Tư 李斯, Ngũ đại phu Triệu Anh 赵英,
Ngũ đại phu Dương Cù 杨樛... Xa giá rầm rầm rộ rộ từ Hàm Dương 咸阳 xuất phát, đi về phía đông theo “Hoa Âm Bình Thư đạo”
华阴平舒道 bờ nam sông Vị, ra cửa ải Hàm Cốc 函谷 (nay là phía đông bắc Linh Bảo 灵宝 Thiểm Tây 陕西), qua Lạc Dương 雒阳 (nay là phía bắc Lạc Dương 洛阳
Hà Nam 河南), Định Đào 定陶 (nay là Định Đào 定陶 Sơn Đông 山东), trực chỉ Trâu
Phong sơn 邹峰山 (nay là phía nam huyện Trâu 邹Sơn
Đông 山东).
Đến
Phong sơn là khúc dạo đầu việc phong thiện của Tần Thuỷ Hoàng. Trước đó có câu
nói của Khổng Tử “đăng Đông sơn nhi tiểu Lỗ, đăng Thái sơn nhi tiểu thiên hạ” 登东山而小鲁, 登泰山而小天下 (lên Đông sơn
thấy nước Lỗ nhỏ, lên Thái sơn thấy thiên hạ nhỏ). Đông sơn tức Phong sơn, vua
tôi Thuỷ Hoàng đến Phong sơn “lập bia đá” tại đó, cùng bàn với các nho sinh nước
Lỗ,
“khắc thạch tụng Tần đức”. “Phong sơn khắc thạch” 峰山刻石 là bia đá ghi công đầu tiên Thuỷ Hoàng lập khi trên
đường tuần hành về phía đông, lời khắc rằng:
Nãi kim hoàng đế, nhất gia thiên hạ, binh bất
phục khởi. Tai hại diệt trừ, kiềm thủ khang định, lợi trạch trường cửu.
乃今皇帝, 一家天下, 兵不复起. 灾害灭除, 黔首康定, 利泽长久.
(Nay
hoàng đế, thống nhất thiên hạ về một nhà, binh đao không còn trổi dậy. Tai hại
được diệt trừ, lê dân yên ổn, lợi ích mãi mãi)
Hết lòng ca ngợi công đức, cũng nỗ lực vì việc thống
nhất giang sơn mà tìm tính hợp pháp.
Thuỷ Hoàng tuần hành về phía
đông vừa để “vỗ yên phía đông”, mà cũng là vì cử hành đại điển phong thiện. Thuỷ
Hoàng tiếp nhận thuyết phong thiện của Tề Lỗ, từ xa đến dưới chân Thái sơn, tập
thể 70 vị Bác sĩ dâng tấu, xưng tụng Thuỷ Hoàng đế “trên phụng mệnh trời, dưới
được dân mong, bình đình trong nước, đánh đuổi man di, không ai là không tuân
phục.” Cho rằng “Nay vừa lên ngôi, theo chế độ xưa, cử hành lễ phong thiện”. Thuỷ
Hoàng triệu tập nho sinh, bác sĩ Tề Lỗ
bàn luận nghi thức cụ thể đại điển phong thiện. Do bởi không hợp với ý kiến nho
sinh, Thuỷ Hoàng bèn biếm thoái không dùng họ, tự mình dẫn văn võ đại thần lên
Thái sơn phong thiện. Cử hành xong lễ phong thiện là tâm nguyện của Thuỷ Hoàng,
cảm xúc hân hoan trong lòng biểu hiện ra bên ngoài. Tại Lương Phụ sơn 梁父山 khắc đá tuyên xưng “đích thân tuần sát lê dân phương
xa, lên Thái sơn này, nhìn đến cực đông. Tụng thần nhớ sự tích, gốc nguồn sự
nghiệp, ca tụng công đức. Trị đạo vận hành, mọi thứ được thích nghi, đều có
phép tắc.”
Sau khi phong thiện, Thuỷ
Hoàng tiếp tục đi về phía đông, đi qua Lâm Tri 临淄,
Hoàng黄 (nay là phía đông nam huyện Hoàng 黄 Sơn Đông 山东), Thuỵ 睡 ((nay là phía đông nam Phúc Sơn 福山 Sơn Đông 山东), Cùng Thành sơn 穷成山 (nay là góc Thành Sơn 成山
Sơn Đông 山东), lên Chi Phù 芝罘
(nay là bán đảo Chi Phù 芝罘, Sơn Đông 山东), lập thạch ca tụng Tần đức, sau đó đi về phía nam đến
Lang Nha 琅琊 (nay là thuộc địa phận huyện Giao Nam
Vùng Lang Nha ở bên bờ Đông hải,
biển trời một sắc, phong cảnh tươi đẹp. Thuỷ Hoàng mê tiên cảnh chốn nhân gian,
lưu luyến không nỡ rời, lưu lại nơi đó lâu đến 3 tháng. Ông cho “chỉnh tu Lang
Nha đài, dời 3 vạn hộ dân đến dười Lang Nha đài, miễn thuế 12 năm”. Nhớ đến năm
xưa, Việt Vương Câu Tiễn 勾践 đúc đài nơi đó, hội
minh thiên hạ chư hầu, làm sao có thể sánh được với ngày nay. Thuỷ Hoàng nhìn
nay nhớ xưa, chí đắc ý mãn, “lập bia ca tụng công đức nhà Tần, thể hiện sự đắc
ý”. “Lang Nha đài khắc thạch” 琅琊台刻石 tuyên xưng
“trong cõi lục hợp (1), đều là đất của hoàng đế, tây đến Lưu Sa 流沙, nam đến Bắc Hộ 北户,
đông có biển, bắc qua Đại Hạ. Nơi có dấu người, không ai không là bề tôi”, ở
đây ghi lại 4 phía cương vực triều Tần, có giá trị sử liệu quan trọng. Thời
gian đến Lang Nha phía đông, Thuỷ Hoàng còn nghe theo lời của bọn phương sĩ nước
Tề, “trong biển có 3 ngọn núi thần”, xác tín “trong biển có 3 ngọn núi thần,
tên là Bồng Lai 蓬莱, Phương Trượng 方丈,
Doanh Châu 瀛州, tiên nhân ở
nơi đó, thế là sai phương sĩ Từ Phúc 徐福 dẫn 3000 đồng nam,
đồng nữ ra biển tìm tiên, tìm thuốc trường sinh bất lão. Thuỷ Hoàng xuống phía
nam tiến vào đất Sở.
Từ Lang Nha hướng đến Tây Nam Nam
Lần tuần hành này chủ yếu là
phong thiện ghi công, nhiếp phục đất Tề đất Sở. Trên đường đã diễn ra sự kiện cầu
tiên tìm thuốc, xuống sông vớt đỉnh, khinh thần đốt đền.
Chú của người
dịch
1- Lục hợp六合: người xưa gọi
trên, dưới, bốn phương là “Vũ” 宇, xưa đi nay đến là
“Trụ” 宙. “Vũ” là tất cả những gì bao hàm có trong “Không
gian”, “Trụ” là tổng quát tất cả những gì thuộc “Thời gian”. Trên, dưới, bốn
phương cộng lại chính là “Lục hợp”. “Lục hợp” là đại biểu cho tất cả những gì
thuộc về không gian. “Lục” là con số viên mãn.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 28/7/2017
Nguyên tác Trung văn
ĐỆ NHỊ THỨ TUẦN HÀNH
第二次巡行
Trong quyển
THỐNG NHẤT VƯƠNG TRIỀU ĐÍCH ĐẢN SINH – TẦN
统一王朝的诞生 - 秦
Chủ biên: “Đồ thuyết Trung Quốc lịch sử”
Trường Xuân - Cát Lâm xuất bản tập đoàn hữu hạn trách
nhiệm công ti, 2006
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật