Dịch thuật: Tam gia phân Tấn (kì 7)

TAM GIA PHÂN TẤN

(kì 7)

          赵襄子使张孟谈潜出见二子 ⁽¹⁾, 曰: “臣闻唇亡则齿寒 ⁽²⁾. 今智伯帅韩, 魏以攻赵, 赵亡则韩, 魏为之次矣.” 二子曰: “我心知其然也; 恐事未遂而谋泄 ⁽³⁾, 则祸立至矣 ⁽⁴⁾.” 张孟谈曰: “谋出二主之口, 入臣之耳, 何伧也!” 二子乃潜与张孟谈约, 为之期日而遣之 ⁽⁵⁾. 襄子夜使人杀守堤之吏, 而决水灌智伯军. 智伯军救水而乱, 韩, 魏翼而击之 ⁽⁶⁾, 襄子将卒犯其前 ⁽⁷⁾, 大败智伯之众, 遂杀智伯, 尽灭智氏之族 ⁽⁸⁾. 唯辅果在 ⁽⁹⁾.”

Phiên âm

          Triệu Tương Tử sử Trương Mạnh Đàm tiềm xuất kiến nhị tử ⁽¹⁾, viết: “Thần văn thần vong tắc xỉ hàn ⁽²⁾. Kim Trí Bá soái Hàn, Nguỵ dĩ công Triệu, Triệu vong tắc Hàn, Nguỵ vi chi thứ hĩ.” Nhị tử viết: “Ngã tâm tri kì nhiên dã; khủng sự vị toại nhi mưu tiết ⁽³⁾, tắc hoạ lập chí hĩ ⁽⁴⁾.” Trương Mạnh Đàm viết: “Mưu xuất nhị chủ chi khẩu, nhập thần chi nhĩ, hà thương dã!” Nhị tử nãi tiềm dữ Trương Mạnh Đàm ước, vi chi kì nhật nhi khiển chi ⁽⁵⁾. Tương Tử dạ sử nhân sát thủ đê chi lại, nhi quyết thuỷ quán Trí Bá quân. Trí Bá quân cứu thuỷ nhi loạn, Hàn, Nguỵ dực nhi công chi ⁽⁶⁾, Tương Tử tương tốt phạm kì tiền ⁽⁷⁾, đại bại Trí Bá chi chúng, toại sát Trí Bá, tận diệt Trí thị chi tộc ⁽⁸⁾. Duy Phụ Quả tại ⁽⁹⁾.

Chú thích

1- Trương Mạnh Đàm 张孟谈: gia thần của Triệu Tương Tử.

          Tiềm 潜: bí mật

2- Thần vong xỉ hàn 唇亡齿寒 (môi hở răng lạnh): ngạn ngữ cổ. Xem Tả truyện – Hi Công ngũ niên 左传 - 僖公五年.

3- Toại 遂: thành

4- Lập 立: tất định

5- Kì nhật 期日: hẹn ngày

          Khiển chi 遣之: đưa Trương Mạnh Đàm trở về.

6- Dực nhi công chi 翼而攻之: tả hữu giáp công.

7- Tương 将: dẫn

          Phạm 犯: tấn công.

8- Diệt Trí thị chi tộc 灭智氏之族: tru diệt toàn bộ người trong tộc họ Trí.

9- Phụ Quả 辅果: tức Trí Quả 智果. Nhân vì không được Trí Bá tin dùng, bèn tách ra từ gia tộc họ Trí, lập nhánh riêng, lấy tính là Phụ thị 辅氏.

Dịch nghĩa

          Triệu Tương Tử sai Trương Mạnh Đàm bí mật ra khỏi thành đi gặp người đứng đầu hai nhà Hàn và Nguỵ, nói với họ rằng:

          - Thần nghe nói môi hở thì răng lạnh. Nay Trí Bá dẫn quân 2 nhà Hàn,

Nguỵ bao vây tấn công Triệu gia, sau khi họ Triệu diệt vong, lần lượt sẽ đến nhà của 2 ngài đấy.

Hàn Khang Tử 韩康子, Nguỵ Hoàn Tử 魏桓子 nói rằng:

          - Chúng tôi cũng biết như thế, chỉ sợ sự việc chưa phát động mà kế mưu đã bị tiết lộ, như vậy đại hoạ sẽ đến.

          Trương Mạnh Đàm bảo rằng:

        - Kế mưu xuất phát từ miệng hai ngài, chỉ có một mình tôi nghe được, thì có gì mà phải lo?

          Thế là hai nhà Hàn Nguỵ bèn bí mật cùng Trương Mạnh Đàm thương nghị, hẹn ngày khởi sự rồi đưa ông ta trở về thành. Đêm hẹn, Trương Tương Tử sai người giết tên lại giữ đê của họ Trí, tháo nước cho chảy vào doanh trại quân đội Trí Bá. Quân đội Trí Bá lo cứu ngập, trong phút chốc hỗn loạn, quân hai nhà Hàn Nguỵ thừa cơ tấn công từ hai bên, Triệu Tương Tử thống lĩnh sĩ tốt từ hướng chính diện xông lên, đánh bại quân Trí Bá, thừa thế giết chết Trí Bá, lại đem toàn bộ gia tộc họ Trí ra tru diệt. Chỉ có riêng nhà Trí Quả nhân vì đổi sang họ Phụ thị mà thoát nạn.

                                                              Huỳnh Chương Hưng

                                                              Quy Nhơn 15/01/2017

Nguồn

TƯ TRỊ THÔNG GIÁM

资治通鉴

Bắc Tống . Tư Mã Quang 司马光

Chủ biên: Nhậm Tư Vũ 任思武

 Bắc Kinh . Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã, 2013