Dịch thuật: Tam gia phân Tấn (kì 5)

TAM GIA PHÂN TẤN

(kì 5)

          智伯又求蔡, 皋狼之地于赵襄子 ⁽¹⁾, 襄子弗与. 智伯怒, 帅韩, 魏之甲以攻赵氏. 襄子将出, 曰: “吾何走乎?” 从者曰: “长子近, 且城厚完. ⁽²⁾” 襄子曰: “民罢力以完之 ⁽³⁾, 又毙死以守之 ⁽⁴⁾, 其谁与我!” 从者曰: “邯郸之仓库实 ⁽⁵⁾.”襄子曰: “浚民之膏泽以实之 ⁽⁶⁾, 又因而杀之, 其谁与我! 其晋阳乎 ⁽⁷⁾, 先主之所属也 ⁽⁸⁾, 尹铎之所宽也 ⁽⁹⁾, 民必和矣 ⁽¹⁰⁾.” 乃走晋阳.

Phiên âm

          Trí Bá hựu cầu Thái, Cao Lang chi địa vu Triệu Tương Tử ⁽¹⁾, Tương Tử phất dữ. Trí Bá nộ, soái Hàn, Nguỵ chi giáp dĩ công Triệu thị. Tương Tử tương xuất, viết: “Ngô hà tẩu hồ?” Tùng giả viết: “Trường Tử cận, thả thành hậu hoàn ⁽²⁾.” Tương Tử viết: “Dân bãi lực dĩ hoàn chi ⁽³⁾, hựu tễ tử dĩ thủ chi ⁽⁴⁾, kì thuỳ dữ ngã!” Tùng giả viết: “Hàm Đan chi thương khố thực ⁽⁵⁾.” Tương Tử viết: “Tuấn dân chi cao trạch dĩ thực chi ⁽⁶⁾, hựu nhân nhi sát chi, kì thuỳ dữ ngã!” kì Tấn Dương hồ! ⁽⁷⁾, tiên chủ chi sở chúc dã ⁽⁸⁾, Doãn Đạc chi sở khoan dã ⁽⁹⁾, dân tất hoà hĩ ⁽¹⁰⁾.” Nãi tẩu Tấn Dương.

Chú thích

1- Thái (Sái) 蔡: năm 447 trước công nguyên, Sở diệt Thái. 蔡 đáng ra là 蔺(lận). “Lận”: thành cổ nay thuộc huyện Li Thạch 离石 Sơn Tây 山西.

          Cao lang 皋狼: thành cổ nay ở phía tây bắc huyện Li Thạch.

          Triệu Tương Tử 赵襄子: tên là Vô Tuất 毋恤, một trong lục khanh của nước Tấn.

2- Trường Tử 长子: nay là huyện Trường Tử 长子Sơn Tây 山西.

          Hoàn 完: hoàn thành.

3- Bãi lực 罢力: tinh thần mệt mỏi, sức lực cạn kiệt. 罢 thông với 疲 (bì).

4- Tễ tử dĩ thủ chi 毙死以守之: tức tử thủ. 毙 (tễ) tức 死 (tử).

5- Thương 仓: nơi chứa thóc.

          Khố 库: nơi cất giữ châu báu, ngựa xe, binh khí vào thời cổ.

6- Tuấn 浚: ép lấy.

7- Kì Tấn Dương hồ其晋阳乎: hay là đi Tấn dương!  其 (kì); biểu thị ngữ khí quyết định.

8- Tiên chủ 先主: chỉ phụ thân của Tương Tử là Triệu Giản Tử 赵简子.

          Chúc 属: dặn dò

9- Doãn Đạc chi sở khoan dã尹铎之所宽也: Doãn Đạt tại Tấn Dương đối đãi dân rất khoan hậu.

10- Hoà 和: hưởng ứng, ủng hộ.

Dịch nghĩa

         Trí Bá lại hướng đến Triệu Tương Tử đòi cắt đất Thái và Cao Lang, Triệu Tương Tử cự tuyệt. Trí Bá cả giận, thống lĩnh binh mã hai nhà Hàn, Nguỵ tấn công họ Triệu. Triệu Tương Tử chuẩn bị bỏ chạy, hỏi rằng:

          - Ta chạy đi đâu đây?

          Người tuỳ tùng nói rằng:

          - Thành Trưởng Tử cách đây gần, hơn nữa thành rất kiên cố và hoàn chỉnh.

          Triệu Tương Tử bảo rằng:

          - Bách tính dốc hết khí lực mới xây được thành tốt như thế, nay lại bắt họ bỏ chỗ sống vào chỗ chết vì ta mà cố thủ thành, lúc bấy giờ ai có thể đồng lòng cùng ta!

          Người tuỳ tùng nói rằng:

          - Thương khố trong thành Hàm Đan rất đầy đủ, có thế đi đến đó!

          Triệu Tương Tử bảo:

          - Ép bách tính thu lấy lương thực để làm đầy thương khố, lại khiến họ bị tai hoạ chiến tranh, ai sẽ ủng hộ ta! Hay là chạy đến Tấn Dương, đó là nơi mà tiên chủ đã dặn, Doãn Đạc lại đối đãi dân rất khoan hậu, bách tính trong thành nhất định sẽ cùng ta đồng lòng.

          Thế là Triệu Tương Tử đi đến Tấn Dương.

                                                               Huỳnh Chương Hưng

                                                               Quy Nhơn 07/11/2016

Nguồn

TƯ TRỊ THÔNG GIÁM

资治通鉴

Bắc Tống . Tư Mã Quang 司马光

Chủ biên: Nhậm Tư Vũ 任思武

Bắc Kinh . Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã, 2013