Dịch thuật: "Ngũ hồ tứ hải" cụ thể chỉ những nơi nào

“NGŨ HỒ TỨ HẢI” CỤ THỂ CHỈ NHỮNG NƠI NÀO

          Trong Luận Ngữ - Nhan Uyên 论语  - 颜渊 có câu:

Tứ hải chi nội, giai huynh đệ dã

四海之内, 皆兄弟也

(Trong bốn biển đều là anh em)

          Lữ Nham 吕岩 trong Tuyệt cú 绝句 có viết:

Đấu lạp  vi phàm phiến tác chu

Ngũ hồ tứ hải nhậm ngao du

斗笠为帆扇作舟

五湖四海任遨游

(Lấy nón làm buồm, lấy quạt làm thuyền

Trong năm hồ bốn biển mặc tình ngao du)

          Cả hai chỗ đều sử dụng từ “tứ hải”. Khổng Tử 孔子 chu du các nước, hiểu rộng biết nhiều, có lẽ đã đi qua “tứ hải”; còn Lữ Nham lấy tinh thần  Đạo gia để tu thân dưỡng tính, chắc cũng đi khắp “ngũ hồ”. Nhưng “ngũ hồ tứ hải” này cụ thể chỉ những nơi nào?

          Về tứ hải, xưa nay có nhiều cách nói. Lưu Hướng 刘向 đời Hán trong Thuyết Uyển – Biện Vật 说苑 - 辩物 cho rằng “vây bọc đất cửu châu là tứ hải”. Trong Nhĩ Nhã – Thích Địa 尔雅 - 释地 cho rằng: tứ hải chính là “Đông hải” “Tây hải” “Nam hải” “Bắc hải” mà trong Lễ Kí – Tế Nghĩa 礼记 - 祭义 nói đến. Tuy không chỉ rõ hải vực, nhưng việc đề xuất cách nói này cũng cung cấp vạch phân tứ hải cho người đời sau tham khảo. Đến đời Tống, Hồng Mại 洪迈 trong Dung Trai Tuỳ Bút 容斋随笔 giải thích rằng: “tứ hải là một”. Ý nói tứ hải là một chỉnh thể, mượn chỉ thiên hạ.

          Về ngũ hồ, các cách nói đều khác nhau, Lịch Đạo Nguyên 郦道元 trong Thuỷ Kinh Chú 水经注 nói ngũ hồ là chỉ Đãng hồ 荡湖, Thái hồ 太湖, Xạ hồ 射湖, Quý hồ 贵湖, Hách hồ 滆湖. Tư Mã Trinh 司马贞 lại đề xuất khu vực cụ thể Thao Hách 洮滆, Bành Lãi 彭蠡, Thanh Thảo 青草, Động Đình hồ 洞庭湖 là 5 hồ ..... Trong nhất thời nhiều cách nói về ngũ hồ bất nhất.

          Đến nay, đối với ngũ hồ tứ hải người ta đã tiến một bước giải thích, định vị về địa lí tương đối nhỏ, lại thêm có hồ biển đối ứng. Ngũ hồ tức Động Đình hồ洞庭湖, Bà Dương hồ 鄱阳湖, Thái hồ太湖, Hồng Trạch hồ 洪泽湖, Sào hồ 巢湖; còn tứ hải chỉ Bột hải 渤海, Hoàng hải 黄海, Đông hải 东海, Nam hải 南海. Lại nhân vì từ trong diễn biến xưa nay, bao hàm ý nghĩa cương vực rộng lớn, mọi người bèn mượn ngũ hồ tứ hải để chỉ các nơi trong cả nước. Nghĩa rộng hơn, phạm vi của ngũ hồ tứ hải không chỉ giới hạn ở Trung Quốc, mà là chỉ toàn thiên hạ.

                                                         Huỳnh Chương Hưng

                                                         Quy Nhơn 20/10/2016

Nguyên tác Trung văn

Trong quyển

THÚ VỊ VĂN HOÁ TRI THỨC ĐẠI TOÀN

趣味文化知识大全

Thanh Thạch 青石 biên soạn

Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã, 2013