Dịch thuật: Minh biện ngu hoà giả, thức phá gian ác nhân

明辨愚和假, 识破奸恶人

    忠有愚忠, 孝有愚孝, 可知忠孝二字, 不是伶俐人做得来; 仁有假仁, 义有假义, 可知仁义两途, 不无奸恶人藏其内.

                                                              (围炉夜话)

MINH BIỆN NGU HOÀ GIẢ, THỨC PHÁ GIAN ÁC NHÂN

          Trung hữu ngu trung, hiếu hữu ngu hiếu, khả tri trung hiếu nhị tự, bất thị linh lợi nhân tố đắc lai; nhân hữu giả nhân, nghĩa hữu giả nghĩa, khả tri nhân nghĩa lưỡng đồ, bất vô gian ác nhân tàng kì nội.

                                                                                (Vi lô dạ thoại)

PHÂN BIỆT RÕ NGU VÀ GIẢ, NHÌN THẤU KẺ GIAN ÁC

          Trung có ngu trung, hiếu có ngu hiếu, có thể thấy hai chữ “trung hiếu”, không phải những người quá thông minh lanh lợi có thể làm được. Cũng như vậy, nhân có giả nhân, nghĩa có giả nghĩa, có thể thấy, nhân nghĩa mà người đời thường nói, với kẻ sĩ không nhất thiết là không có những kẻ gian hiểm xảo trá trong đó.

Phân tích và thưởng thức

          Trung và hiếu nguyên vốn không có đạo lí gì để giảng, bởi vì đó là lòng chí thành và là thiên tính của con người, là loại tình cảm chí tình chí lí, vô oán vô hối. Bất luận là tình cảm đối với quốc gia, tình cảm đối với cha mẹ, thậm chí tình cảm đối với bạn bè, nếu phát huy đến mức chí thành, đều là không so đo tính toán. Người ngoài nhìn vào, có lẽ cho là ngu muội, không thể thuyết minh bằng lí lẽ; nhưng tình cảm là thứ vốn không thể thuyết minh bằng lí lẽ. Dưới chữ 忠 (trung) có chữ 心 (tâm), ở chữ 孝 (hiếu) là chữ 子 (tử: con) đội chữ 老 (lão: già cả) trên đầu, đều nói rõ ở chúng bao hàm tình cảm tương đối sâu đậm. Điều mà gọi là “tình đáo thâm xứ vô oán vưu” 情到深处无怨尤 (tình cảm đi đến chỗ sâu thẳm thì không oán không giận), thì bất cứ tình cảm nào cũng như thế, điều này đối với những người quá thông minh, lòng luôn so đo tính toán há có thể làm được?

          Nhân và nghĩa đều là tình cảm và phẩm chất đạo đức đáng quý. Nhưng đối với những người lòng đầy tư dục mà nói, nhân nghĩa không phải là điều mà họ có thể làm được. Nhưng, vì tham có được mĩ danh nhân nghĩa, họ cũng có thể dùng nhân nghĩa làm cờ hiệu, dối gạt để lấy sự tín nhiệm và lòng tôn kính của mọi người; cho nên, có lẽ nhiều bọn giả nhân giả nghĩa trà trộn, thật giả lẫn lộn. giả mạo kẻ sĩ nhân nghĩa. Dưới gầm trời này, vật phẩm càng trân quý thì càng cần phải đề phòng giả mạo; châu báu giả chỉ là lấy vật gạt người, nhưng giả nhân nghĩa lại lấy nhân nghĩa gạt người, nên càng đáng bị tru diệt.

                                                                     Huỳnh Chương Hưng

                                                                     Quy Nhơn 26/10/2016

Nguồn

VI LÔ DẠ THOẠI

围炉夜话

Tác giả: Vương Vĩnh Bân 王永彬

Thiểm Tây lữ du xuất bản xã, 2002.