万善与万恶
一念之善, 吉神随之 (1); 一念之恶, 厉鬼随之 (2). 知此可以役使鬼神 (3).
. (小窗幽记)
VẠN
THIỆN DỮ VẠN ÁC
Nhất niệm chi thiện, cát thần tuỳ chi (1);
nhất niệm chi ác, lệ quỷ tuỳ chi (2). Tri thử khả dĩ dịch sử quỷ thần
(3).
(Tiểu song u kí)
Chú thích
1- Cát thần 吉神: thần linh cát tường.
2- Lệ quỷ 厉鬼: quỷ quái hung ác.
3- Dịch sử 役使: chỉ bảo sai khiến.
Dịch nghĩa
VẠN THIỆN VÀ VẠN ÁC
Chỉ cần
anh nghĩ đến một điều thiện, cát thần sẽ theo đó mà đến với anh; chỉ cần anh
nghĩ đến một điều ác, lệ quỷ sẽ theo đó mà đến với anh. Biết được đạo lí đó thì
anh có thể sai khiến được quỷ thần.
Phân tích và
thưởng thức
Khang Đức
康德 (*)
nói rằng:
Bầu trời sao xán lạn trên đầu ta, luật lệnh
đạo đức trong tâm ta.
Chính là nói thiện ác chốn nhân gian quyết định ở thế
giới nội tâm phức tạp trong con người chúng ta. Mỗi suy nghĩ trong nội tâm
chúng ta, bất luận thiện ác, đều là điểm quan chiếu của chúng ta đối với thế giới
khách quan. Đương nhiên chúng ta không thể nhận thức từ giác độ duy tâm “thiện
hữu thiện báo, ác hữu ác báo”, nhưng nếu như mọi người đều hướng thiện, đương
nhiên trời giáng cát tường, xã hội yên ổn; nếu mọi người hướng ác, đương nhiên
xã hội động loạn, lê dân gặp phải tai ương. Nhân đó, mỗi người chúng ta đều phải
bỏ ác theo thiện, làm chủ tể nhân loại. Hiện đại có câu rằng:
Chỉ cần mọi người dâng hiến chút tình yêu của
mình, thế gian này sẽ biến thành chốn nhân gian tuyệt đẹp.
Câu đó
là nói đến đạo lí này.
Chú của người
dịch
(*)-Khang Đức 康德: tức Immanuel
Kant, triết học gia nổi tiếng người Đức.
Tiểu song u kí 小窗幽记 là tác phẩm ghi lại những cách ngôn tu thân xử thế do
Trần Kế Nho 陈继儒biên soạn, thể hiện thái độ nhân sinh tích cực của nho
gia về việc tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ. Tác phẩm này xưa nay được
xem là giai tác về việc tu dưỡng bản thân.
Toàn
sách được chia làm 12 quyển:
quyển 1: tập
tỉnh 集醒 quyển 2: tập
tình 集情 quyển 3: tập
tiễu 集峭
quyển 4: tập
linh 集灵 quyển 5: tập
tố 集素 quyển 6:
tập cảnh 集景
quyển 7: tập
vận 集韵 quyển 8: tập
kì 集奇 quyển 9:
tập ỷ 集绮
quyển 10: tập
hào 集豪 quyển 11: tập
pháp 集法 quyển 12: tập
thiến 集倩
Tiểu song u kí được dùng ở đây do Lôi
Phương 雷芳 chú dịch, Sùng Văn thư cục xuất bản năm 2007, sách
này không chia thành 12 quyển như ở
trên.
Trần Kế Nho 陈继儒 (1558 – 1639):
văn học gia, thư hoạ gia đời Minh, tự Trọng Thuần 仲醇,
hiệu Mi Công 眉公, người Hoa Đình 华亭
Tùng Giang 松江 (nay là Tùng Giang Thượng Hải).
Trần Kế Nho lúc nhỏ đã thông
minh, ông học rộng biết nhiều, giỏi cả thơ lẫn văn, về thư pháp theo Tô Thức 苏轼, Mễ Phế 米芾 nổi tiếng một thời.
Khoảng những năm hai mươi mấy tuổi, ông tuyệt ý với khoa cử, ẩn cư tại Tiểu Côn
sơn 小昆山, sau cất nhà tại Đông Xà 东佘
suốt ngày đóng cửa viết sách. Triều đình nhiều lần cho mời nhưng ông đều lấy cớ
bệnh tật từ chối.
Trần Kế Nho cả một đời đọc rất
nhiều, trứ thuật cũng đồ sộ phong phú. Tác phẩm của ông có Trần Mi Công toàn tập 陈眉公全集 truyền đời.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 07/9/2016
Nguyên tác
VẠN THIỆN DỮ VẠN ÁC
万善与万恶
Trong quyển
TIỂU SONG U KÍ
小窗幽记
Tác giả: Trần Kế Nho 陈继儒
Chú dịch: Lôi Phương 雷芳
Sùng Văn thư cục, 2007.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật