宰相之忍
昔人有言, 能鼻吸三斗醇醋, 乃可以为宰相. 盖任大用者存乎才, 为大臣者存乎量. 丙吉不罪于醉污车茵, 安世不诘于郎溺殿上.
(忍经)
TỂ
TƯỚNG CHI NHẪN
Tích nhân hữu ngôn, năng tị hấp tam đẩu
thuần thố, nãi khả dĩ vi Tể tướng. Cái nhậm đại dụng giả tồn hồ tài, vi đại thần giả tồn hồ lượng. Bính
Cát bất tội vu tuý ô xa nhân, An Thế bất cật vu lang nịch điện thượng.
(Nhẫn kinh)
TỂ TƯỚNG CHI NHẪN
Người
xưa có nói, người nào có thể dùng mũi hít vào ba đấu giấm, thì có thể làm Tể tướng.
Bởi người có thể làm Tể tướng là ở chỗ tài năng của họ, người có thể làm đại thần
chốn triều đình là ở chỗ có khí lượng to lớn. Bính Cát không trách tội người
đánh xe đã nôn bẩn đệm xe; Trương An Thế không trách tội người đàn ông sau khi
uống say đã tiểu tiện trên điện.
Chú của
nguyên tác
Phạm Chất
范质, tự Văn Tố 文素, đại danh nhân, làm
Tể tướng thời Hậu Chu. Thời Tống Thái Tổ được phong làm Thái phó. Ông từng nói
với đồng sự của mình rằng, người nào nếu dùng mũi hít vào ba đấu giấm thì có thể
làm Tể tướng.
Bính
Cát 丙吉 thời Tây Hán, tự Thiếu Khanh 少卿,
người nước Lỗ. Thời Hán Tuyên Đế được phong làm Bác Dương Hầu 博阳侯, sau làm Thừa tướng, tính tình khoan hậu. Có một người
đánh xe thích uống rượu, từng có lần theo Bính Cát ra ngoài, sau khi uống say đã
nôn trên xe của Thừa tướng. Chủ lại Tây Tào 西曹
nói Bính Cát phải trách mắng người đánh xe. Bính Cát bảo rằng:
- Vì say rượu mà đuổi anh ta, người khác làm
sao có thể làm tiếp? Anh ta chẳng qua làm bẩn xe của Thừa tướng thôi.
Tây Tào
cũng nhẫn. Người đánh xe này là người ở vùng biên cảnh, rất biết tình hình quận huyện nơi biên cương. Bính Cát từng ra
ngoài, gặp lúc thấy một dịch sứ mang một cái túi có màu đỏ màu trắng chạy đến.
Người đánh xe liền đem tình hình dân tộc thiểu số nơi biên cương nói cho Bính
Cát biết. Chẳng bao lâu, Hán Đế triệu kiến đại thần, hỏi về tình hình dân tộc
thiểu số nơi biên cương. Bính Cát trả lời tường tận, các đại thần khác trả lời
không được, bị hoàng đế trách mắng. Về tình hình biên cương mà Bính Cát biết được
đều là nhờ người đánh xe. Cho nên Bính Cát cảm thán rằng:
- Không có người nào mà không thể dung nạp, mỗi
người đều có sở trường của mình. Nếu ta không nghe những lời của người đánh xe
thì làm sao có thể được hoàng đế khen thưởng!
Trương
An Thế 张安世 thời Tây Hán, tự Tử Nhụ 子孺,
con của Trương Thang 张汤. Nhân vì công huân
của phụ thân, được phong là Quang Lộc Huân 光禄勋.
Đương thời có một người đàn ông sau khi uống rượu say đã tiểu tiện trên điện.
Người quản lí muốn phạt anh ta, Trương An Thế bảo rằng:
- Làm sao có thể bảo anh ta uống nước mà không
để cho thoát ra ngoài? Làm sao có thể vì một sai lầm nhỏ mà xử phạt họ.
Tha thứ
che chở lỗi lầm của người khác đều giống như thế. Thời Hán Chiêu Đế, Trương An
Thế giữ chức Hữu tướng quân, thời Tuyên Đế làm Đại tư mã Xa kị tướng quân.
Yếu nghĩa
Tể tướng
là người phụ tá hoàng đế, nắm giữ mọi chính vụ. Khí chất của Tể tướng tối chủ yếu
là lòng độ lượng, có thể dùng người. Khi viên tiểu lại uống rượu say nôn trên
xe, Bính Cát đã không giận. Sau này chính viên tiểu lại này đã nói cho Bính Cát
biết rõ nhiều sự tình nơi biên tái, khiến Bính Cát trả lời rất tốt những vấn đề
của hoàng đế. Trương An Thế không trị tội người đã tiểu tiện trên điện sau khi
uống say. Bính Cát và Trương An Thế độ lượng như thế, có thể nói là “bụng Tể tướng
có thể chèo thuyền”.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 17/5/2016
Nguồn
ĐẠO ĐỨC KINH
道德经
(Xuân Thu) Lí
Nhĩ 李耳
Bắc Kinh Yên Sơn xuất bản xã
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật