Dịch thuật: Tại sao Lí Liên Anh xưng Từ Hi Thái Hậu ...

TẠI SAO LÍ LIÊN ANH XƯNG TỪ HI THÁI HẬU

 LÀ “LÃO PHẬT GIA”

          Cuối đời Thanh, Từ Hi Thái hậu 慈禧太后 từng trường kì chủ tể chính đàn Trung Quốc, được xưng là “Lão Phật Gia” 老佛爷.Người ta cho rằng, cách xưng hô này được bắt đầu gọi sớm nhất là do Lí Liên Anh 李莲英. Nhưng “Lão Phật Gia” có đúng là chuyên xưng chỉ Từ Hi Thái Hậu không?

          Theo truyền thuyết, từ “Lão Phật Gia” lúc ban đầu do Lí Liên Anh xu nịnh mà có. Những năm đầu thời Quang Tự 光绪, Từ Hi Thái Hậu vừa mới 40 tuổi, do bởi các lão thần trong triều phản đối việc bà muốn buông rèm thính chính, cho nên trong lòng u uất không vui. Lí Liên Anh nhìn thấy tâm tư của Từ Hi, thế là sai người đắp một tượng Phật tại chùa Vạn Thọ 万寿, rồi nói với Từ Hi:

          - Nghe nói Đại Hùng bảo điện ở chùa Vạn Thọ thường có hai tượng Phật toả hào quang. Đây là điềm đại cát đại lợi, nô tài muốn thỉnh Thái Hậu giá lâm xem qua.

          Lúc bấy giờ chính phủ triều Thanh hủ bại vô năng, khắp nơi bị liệt cường đế quốc chủ nghĩa áp bức. Từ Hi nghe nói Đại Phật hiển Thánh, trong lòng vui mừng, liền khởi giá xuất cung, cùng Lí Liên Anh trực chỉ Đại Hùng bảo điện. Đến nơi, nhìn thấy vẫn là Phật Tam Thế vốn có, Từ Hi liền mắng Lí Liên Anh:

          - Rõ ràng là Phật Tam Thế vốn có, ở đâu mà hai tượng Phật toả hào quang?

          Lí Liên Anh chậm rãi thỉnh Từ Hi đến phía sau Phật Tam Thế, quả nhiên thấy giữa điện có một pho tượng Quan Âm mặt mày phúc hậu. Phương trượng trụ trì chùa này cùng văn võ đại thần theo sau Từ Hi. Lúc bấy giờ Lí Liên Anh hô lên:

          - Lão Phật Gia đến.

          Mọi người lập tức quỳ xuống hô to:

          - Cung nghinh Lão Phật Gia!

           Và như thế Từ Hi trở thành “Lão Phật Gia”. Cũng có người nói, cách xưng hô này bắt đầu sau khi Từ Hi đại thọ 50 tuổi, do bởi đương thời một viên quan bộ Lễ đề xuất trước tiên để chúc mừng bà trong lễ mừng thọ. Lí do là Từ Hi đã có cống hiến to lớn cho “Đại Thanh trung hưng”, có “công lớn cho hoàng triều”, lại có “uy thanh vang đến thái tây”, nhân đó, “đáng gọi là nhân chủ đương thế”. Về sau, vị quan thị lang tứ phẩm này đã được thăng lên nhị phẩm làm Sơn Đông học chính.

          Nhưng “Lão Phật Gia” không phải chuyên dành riêng cho Từ Hi, các hoàng đế triều Thanh đều có thể được gọi là “Lão Phật Gia”, nhưng trong số  hoàng hậu, thái hậu hoặc thái hoàng thái hậu, chỉ có một mình Từ Hi được xưng “Lão Phật Gia”. Cách xưng hô “Lão Phật Gia” của triều Thanh là từ tộc Nữ Chân – tổ tiên của tộc Mãn mà ra. Thủ lĩnh Nữ Chân lúc ban đầu xưng là “Mãn Trụ” 满柱, “Mãn Trụ” là chuyển âm từ Phật hiệu “Mạn Thù” 曼殊, ý nghĩa là “Phật Gia” 佛爷, “cát tường” 吉祥. Quân Thanh sau khi tiến vào trung nguyên, đem “Mãn Trụ” dịch sang tiếng Hán là “Phật Gia”, đồng thời lấy đó làm đặc xưng chỉ hoàng đế.

                                                         Huỳnh Chương Hưng

                                                          Quy Nhơn 25/4/2016

Nguyên tác Trung văn

Trong quyển

THÚ VỊ VĂN HOÁ TRI THỨC ĐẠI TOÀN

趣味文化知识大全

Thanh Thạch 青石 biên soạn

Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã, 2013