步出城东门
步出城东门
遥望江南路
前日风雨中
故人从此去
我欲渡河水
河水深无梁
愿为双黄鹄
高飞还故乡
(无名氏)
BỘ
XUẤT THÀNH ĐÔNG MÔN
Bộ xuất thành đông môn,
Dao vọng Giang Nam
Tiền nhật phong vũ trung,
Cố nhân tùng thử khứ.
Ngã dục độ Hà thuỷ,
Hà thuỷ thâm vô lương.
Nguyện vi song hoàng hộc,
Cao phi hoàn cố hương.
(Vô danh thị)
BƯỚC RA CỬA ĐÔNG THÀNH
Bước ra cửa đông thành
Nhìn đường về Giang Nam
Ngày trước trong mưa gió,
Cố nhân từ đó ra đi.
Ta muốn qua Hoàng hà,
Sông sâu lại không có cầu.
Nguyện được như chim hoàng hộc
Cao bay về cố hương.
Đề giải
Cuối thời
Đông Hán, chính trị hủ bại, quan trường hắc ám, mua quan bán tước thành tục.
Trong tình hình đó, kẻ sĩ cầu được công danh vô cùng khó. Để mưu cầu tiến thân,
một số văn nhân lưu lại Lạc Dương nhiều năm khó mà trở về. Trong cảnh khốn khó,
tiền đồ lại mênh mông, không ít người viết ra những tác phẩm với nỗi lòng mong
được về lại quê nhà. Bài thơ này là một trong số đó.
Giám định và
thưởng thức
Bài thơ
này là tác phẩm của kẻ du tử mong được về lại cố hương. Toàn bài có 8 câu, biểu
hiện tác giả tiến thân vô vọng, tâm tình sầu khổ mong muốn được về quê.
Bộ xuất thành đông môn, Dao vọng Giang Nam lộ,
hai câu này khắc hoạ hình tượng kẻ du tử thất ý chậm bước ra khỏi thành, ngóng
nhìn con đường về nhà. Tác giả lưu lạc chốn tha hương, chung quanh không ai
thân thích, chân đi không mục đích, bước ra ngoài cổng thành, nhìn con đường về
Giang Nam
Tiền nhật phong vũ trung, Cố nhân tùng thử khứ. Tác giả tại
phía đông thành nhìn hướng về Giang Nam
Ngã dục độ Hà thuỷ, Hà thuỷ thâm vô lương, hai
câu này miêu tả cảnh sắc hiện tại trước mắt, bộc lộ tình cảm. Ta vốn muốn vượt
sông để về lại quê nhà, nhưng sông sâu lại không có cầu, đây vốn là hư chỉ, thực
chỉ bản thân mình muốn mưu cầu một chức quan nhưng không có lối tiến thân, thiếu
người dẫn dắt,
nguyện vọng khó thành hiện thực.
Nguyện vi song hoàng hộc, Cao phi hoàn cố
hương, chí lớn khó thành, chẳng bằng như chim hoàng hộc bay trở về. Hoá
thành hoàng hộc là mộng tưởng khó mà thực hiện, cách về nhà chỉ có thể là tưởng
tượng mà thôi. Câu cuối bài thơ đã đem cảnh huống của thi nhân muốn về nhà
nhưng không thành, còn ở lại thì tiến thân vô vọng, tiến thoái lưỡng nan, không
biết làm cách nào.
Bài thơ
dụng ngữ xác đáng tự nhiên, khéo dùng từ tổ cố định, tình cảm chân thành, nỗi sầu
khổ lộ ra nơi hàng chữ. Bài thơ mang sắc thái tình cảm nồng đậm, đánh động tâm
linh độc giả, lưu lại ấn tượng sâu sắc.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 21/7/2015
Nguồn
HÁN NGỤY THI TỪ GIÁM THƯỞNG
汉魏诗词鉴赏
Chủ biên: Thái Cảnh Tiên 蔡景仙
Nội Mông Cổ nhân dân xuất bản xã, 2008
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật