BÍ ẨN VIỆC NGÔ TAM QUẾ ĐẦU HÀNG NHÀ
THANH
Ngô Tam
Quế 吴三桂 (1612 – 1678) tự Trường Tự 长自,
lại có tự khác là Cố Phủ 顾甫, Hùng Sảng 雄爽, tổ tịch tại Liêu Đông 辽东,
xuất thân nhà tướng, từ nhỏ đã quen với cung tên xạ kị, đậu Võ cử, sau tập ấm
phụ thân nhậm chức Đô đốc chỉ huy, chẳng bao lâu thăng làm Tổng binh trấn thủ
Sơn Hải quan 山海关.
Năm
1644, Lí Tự Thành 李自城 lãnh đạo quân khởi nghĩa nông dân công chiếm Bắc
Kinh, Ngô Tam Quế theo đâu đi đâu vẫn chưa quyết định được. Nhận được thư của
phụ thân là Ngô Tương吴襄 , bảo ông nhanh
chóng quy thuận “Sấm Vương” 闯王, Ngô Tam Quế hồi âm
biểu thị đồng ý, đồng thời dẫn bộ hạ đi Bắc Kinh gặp chủ mới. Đi đến Loan Châu 滦州, nghe tin phụ thân Ngô Tương bị quân nông dân Đại Thuận
大顺 bắt tra khảo, gia sản bị tịch thu, quan trọng nhất là
ái thiếp Trần Viên Viên 陈圆圆 của ông bị Lưu
Tông Mẫn 刘宗敏 chiếm đoạt. Trong con giận, Ngô Tam Quế rút kiếm chém
xuống án, thề rằng thế bất lưỡng lập với quân nông dân, ngay lập tức quay trở lại
Sơn Hải quan. Theo kế của Phương Hiến Đình 方献廷
gởi thư đến Nhiếp chính vương Đa Nhĩ Cổn 多尔衮
nhà Thanh, câu kết với quân Thanh đánh bại quân nông dân của Lí Tự Thành. Mấy
năm sau, Ngô Tam Quế vì sao đầu hàng nhà Thanh? Rốt cuộc là có đầu hàng hay
không? giới sử học vẫn còn có những ý kiến khác nhau.
Những
người chủ trương thuyết Ngô Tam Quế đầu hàng nhà Thanh thì cho rằng, sau khi
Ngô Tam Quế về lại Sơn Hải quan đã chủ động liên hệ với quân Thanh, đồng thời gọt
tóc xưng thần, dâng Sơn Hải quan. Tại “nhất phiến thạch” 一片石 hợp với quân Thanh đánh bại quân nông dân, đồng thời
theo mệnh lệnh của triều Thanh truy sát quân nông dân. Khi sau này vương triều
Thanh tước bỏ tước vị của Ngô Tam Quế cũng có nói: phản tặc Ngô Tam Quế khi
cùng đường chạy đến quy thuận, Thế Tổ Hoàng đế đã tiếp nhận sự đầu hàng của ông
ta, đồng thời cho ông ta tiếp tục thống lĩnh quân đội, nhận định rằng Ngô Tam
Quế đến quy hàng. Thêm vào đó, Ngô Tam Quế dẫn quân Thanh vào quan trung tuy với
danh nghĩa “báo thù cho vương triều Minh”, nhưng một khi cờ đã đến tay liền dỡ
bỏ mặt nạ “phục minh”, lộ rõ bộ mặt hung ác, hướng đến triều đình nhà Thanh
dâng bức sớ nổi tiếng “tam hoạn tam nạn” 三患三难, đối với thế lực tàn dư của triều Minh, cổ xuý việc “kịp thời tảo trừ
tận gốc rễ”, đồng thời gia tăng áp lực đối với vua Miến Điện, buộc phải giao
Hoàng đế Vạn Lịch 万历 của triều Nam Minh đang lưu vong ở Miến Điện. Không
nghĩ đến sự khổ tâm van xin của Vạn Lịch đế, tàn nhẫn đem Vạn Lịch đế cùng
hoàng tử, cung quyến mấy chục người thắt cổ tại Bề Tử pha 篦子坡 ở
Côn Minh 昆明. Có thể thấy “lòng trung” của Ngô Tam Quế đối với triều
đình nhà Thanh.
Những
người chủ trương Ngô Tam Quế chưa đầu hàng cũng có lí lẽ riêng. Họ cho rằng Ngô
Tam Quế liên kết với nhà Thanh để chống Lí Tự Thành, thậm chí là “liên Thanh phục Minh” 联清复明. Trong tình huống đó, lực lượng quân sự của Ngô Tam
Quế khó mà một mình chống đỡ, chỉ có liên hợp mới có thể đứng vững. Vì lợi
riêng của mình, Ngô Tam Quế đã có một chọn
lựa mang tính bi kịch, đó là “liên Thanh kháng Lí” 联清抗李 (liên kết với nhà Thanh chống lại Lí Tự Thành). Trong thư qua lại với
Đa Nhĩ Cổn, Ngô Tam Quế nói rằng:
Nước tôi với Bắc triều (triều Thanh) giao hảo
hơn 200 năm, nay vô cớ gặp phải quốc nạn, Bắc triều nên nghĩ tình, nhanh chóng
tuyển chọn tinh binh, Tam Quế tôi tự dẫn bộ thuộc hợp binh chống lại, diệt bọn
khấu nơi cung đình, thể hiện đại nghĩa với Trung Quốc, để báo đáp Bắc triều,
triều đình tôi sẽ cắt đất đền ơn. (Thanh
Thế Tổ thực lục 清世祖实录)
Trong
thư chỉ nói mượn binh liên hợp đánh quân nông dân, sau khi thành sự sẽ cắt đất
đền ơn, hoàn toàn không nói đến việc đầu hàng. Những người theo luận điểm này
còn đề xuất, sau trận chiến ở Sơn Hải quan, Lí Tự Thành thua chạy về Vĩnh Bình 永平, Ngô Tam Quế phái người nghị hoà, đề xuất:
Khi Tự rút quân nhanh chóng rời khỏi kinh thành, tôi sẽ
tôn thái tử làm người kế vị.
Đồng thời đưa thiệp tới kinh
thành, nói rằng
Nghĩa binh nội mấy hôm nữa sẽ vào thành, phàm thần dân
của tôi sẽ để tang cho tiên đế, chuẩn bị nghinh đón đông cung.
Từ đó có thể thấy, lúc bấy
giờ Ngô Tam Quế không đầu hàng nhà Thanh, nếu không, triều Thanh cũng không bao
giờ cho phép ông ta làm như thế. Sự việc phát triển sau đó là Đa Nhĩ Cổn túc
trí đa mưu, không để cho ông ta có cơ hội vào kinh thành “phục Minh” 复明 mà lệnh cho ông ta đi về phía tây “đuổi giặc”. Ngô
Tam Quế binh lực ít ỏi, khó mà chống lại tình thế, đành phải nghe theo sự chỉ
huy của triều Thanh, trở thành phiên thuộc của triều Thanh.
Cho dù nguyện ước ban đầu của
Ngô Tam Quế như thế nào đi nữa, hành vi của ông ta cũng nói rõ, ông ta là một kẻ
tiểu nhân vô sỉ, cực kì tự tư, hư nguỵ phản phúc vô thường. Chiếc mũ tội nhân lịch
sử đội trên đầu, ông ta vĩnh viễn không bao giờ lấy xuống được.
Chú của người
dịch
1- Sấm vương 闯王: ở đây chỉ Lí Tự
Thành 李自成, lãnh tụ khởi nghĩa nông dân cuối đời Minh.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 03/02/2015
Nguyên tác Trung văn
NGÔ TAM QUẾ HÀNG THANH CHI MÊ
吴三桂降清之谜
Trong quyển
TRUNG QUỐC VỊ GIẢI CHI MÊ
中国未解之谜
Chủ biên: Tôn Thiệu Vũ 孙绍武
Hô Hoà Hạo Đặc: Viễn phương xuất bản xã, 2009.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật