Dịch thuật: Lộ biên khổ lí

路边苦李

    王戎七岁, 尝与诸小儿戏, 看道边李树多子折枝, 诸儿竞走取之, 唯戎不动. 人问之, 答曰: “树在道边而多子, 此必苦李.”取之, 信然.

                              (世说新语 - 雅量)

LỘ BIÊN KHỔ LÍ

          Vương Nhung thất tuế, thường dữ chư tiểu nhi hí, khán đạo biên lí thụ đa tử chiết chi, chư nhi cạnh tẩu thủ chi, duy Nhung bất động. Nhân vấn chi, đáp viết: “Thụ tại đạo biên nhi đa tử, thử tất khổ lí.” Thủ chi, tín nhiên.

                                                                   (Thế thuyết tân ngữ - Nhã lượng)

LÍ ĐẮNG BÊN ĐƯỜNG

          Năm Vương Nhung lên 7 tuổi, từng có lần cùng đám trẻ vui đùa, nhìn thấy cây lí bên đường quả sai trĩu cả cành, đám trẻ tranh nhau hái, chỉ riêng Vương Nhung đứng yên. Có người hỏi Vương Nhung, Vương Nhung đáp rằng: “Cây lí ở bên đường mà lại nhiều quả như thế, nhất định là lí đắng.” Người nọ hái xuống nếm thử, quả đúng là như thế.

Chú của người dịch

Thế thuyết tân ngữ 世说新语 : bộ bút kí tiểu thuyết thuật lại những huyền học ngôn đàm dật sự của sĩ đại phu thời Nguỵ Tấn. Trong đó có thể nhìn thấy ngôn đàm về huyền học thời Nguỵ Tấn đã trở thành phong thượng, mà huyền học chính là lấy tư tưởng Lão Trang làm gốc. Tư tưởng của Đạo gia đối với phương thức tư duy và trạng thái sinh hoạt của sĩ đại phu thời Nguỵ Tấn, thậm chí phong khí của cả xã hội đều sản sinh ảnh hưởng quan trọng. Tác phẩm này do Lâm Xuyên Vương Lưu Nghĩa Khánh 临川王刘义庆, thuộc dòng dõi tông thất nhà Lưu Tống thời Nam Bắc triều đã tập hợp một số văn nhân biên soạn, Lưu Tuấn 刘峻 đời Lương viết lời chú. Toàn sách nguyên có 8 quyển, bản chú của Lưu Tuấn phân làm 10 quyển. Các bản hiện nay đều là 3 quyển phân làm 36 môn như: đức hạnh, ngôn ngữ, chính sự, văn học, phương chính, nhã lượng v.v… Toàn sách tổng cộng hơn 1000 tắc, kí thuật những dật văn dật sự của danh sĩ quý tộc từ cuối đời Hán đến thời Lưu Tống, chủ yếu là những câu chuyện có liên quan đến việc bình luận, thanh đàm huyền ngôn và ứng đối cơ trí của các nhân vật.

          Lưu Nghĩa Khánh 刘义庆 (năm 403 – khoảng năm 444): người Bành Thành 彭城 (nay là Từ Châu 徐州 Giang Tô 江苏), văn học gia thời Nam triều, thuộc dòng dõi tông thất nhà Lưu Tống, được tập phong Lâm Xuyên Vương 临川王, nhậm chức Thứ sử Kinh Châu 荆州. Ông giữ chức được 8 năm, chính tích rất tốt. Sau nhậm chức Thứ sử Giang Châu 江州, được một năm, nhân vì đồng tình với một viên quan bị biếm là Vương Nghĩa Khang 王义康 đã xúc nộ Văn Đế, bị điều về kinh đổi làm Thứ sử Nam Kinh Châu 南京州, Đô đốc gia khai phủ nghi đồng tam ti. Chẳng bao lâu vì bệnh ông từ chức.

Lưu Nghĩa Khánh mất năm Nguyên Gia 元嘉 thứ 21 ở Kiến Khang 建康 (nay là Nam Kinh)

          Lưu Nghĩa Khánh từ nhỏ đã tài hoa xuất chúng, yêu thích văn học. Ngoài Thế thuyết tân ngữ 世说新语  ra, ông còn có tiểu thuyết chí quái U minh lục 幽明录.

          Nguồn http://baike.baidu.com/view/39662.htm

          Tắc  Lộ biên khổ lí 路边苦李  thuộc môn Nhã lượng 雅量

                                                                      Huỳnh Chương Hưng

                                                                     Quy Nhơn 28/01/2015

Nguồn

THẾ THUYẾT TÂN NGỮ

世说新语

Tác giả: Lưu Nghĩa Khánh 刘义庆

Thiểm Tây lữ du xuất bản xã, 2002.