TẦN MỤC CÔNG COI TRỌNG HIỀN TÀI
Năm 660
trước công nguyên (năm Tần Thành Công 秦成公 thứ 4), Tần Thành
Công mất, em trai Thành Công là Nhậm Hảo 任好
kế thừa quân vị tức Tần Mục Công 秦穆公. Thời Tần Mục Công
nắm chính quyền, thực lực nước Tần đã có quy mô tương đối. Nhưng, do bởi Tần ở
phía tây xa xôi, bị các chư hầu trung nguyên cho là một nước có văn chế tương đối
lạc hậu, cho nên Tần Mục Công đã suy nghĩ đến lợi ích lâu dài, đầu tiên chú trọng
thu hút hiền tài của trung nguyên. Năm 655 trước công nguyên, nước Tấn 晋diệt nước Ngu 虞,
đem hiền thần nước Ngu là Bách Lí Hề 百里奚 dâng lên phu nhân
của Tần Mục Công (con gái của Tấn Hiến Công 晋献公)
làm nô lệ. Bách Lí Hề tìm cách trốn thoát đến nước Sở. Sau khi Tần Mục Công
nghe được, đã dùng nhiều vàng chuộc Bách Lí Hề về. Nhưng vì sợ nước Sở không
đáp ứng nên đã lấy 5 tấm da dê để chuộc, cuối cùng đón được Bách Lí Hề về nước
Tần. Sau khi Mục Công cùng Bách Lí Hề trò chuyện, quả nhiên Mục Công phát hiện
đây là một hiền tài hiếm có, nên đã giao cho chính sự. Bách Lí Hề lại tiến cử
Kiển Thúc 蹇叔, Mục Công phong Kiển Thúc chức Thượng đại phu. Thời Tần
Mục Công, hai người này đã có nhiều cống hiến cho nước Tần. Tần Mục Công coi trọng
hiền tài như thế là một biện pháp cần có để đất nước đi đến chỗ hùng mạnh. Cuối
đời, Tần Mục Công cũng rất coi trọng tài năng của đại tướng Mạnh Minh Thị 孟明视 (1), con của Bách Lí Hề. Khi Mạnh Minh Thị chiến bại, Mục
Công quy trách nhiệm về bản thân mình, thậm chí công khai tiến hành kiểm điểm,
còn khi chiến thắng thì quy công lao cho Mạnh Minh Thị. Với tài năng của Mạnh
Minh Thị mới bảo đảm nghiệp bá của Tần Mục Công cuối cùng được hoàn thành.
Chú của người
dịch
(1)- Mạnh Minh
Thị 孟明视: người nước Ngu 虞 thời Xuân Thu (nay
là huyện Bình Lục 平陆 tỉnh Sơn Tây 山西),
tính là Khương 姜, thị là Bách Lí 百里,
tên Thị 视, tự Mạnh Minh 孟明.
Ông là con của Bách Lí Hề 百里奚, và cũng là tướng
lĩnh chủ yếu của Tần Mục Công 秦穆公. Mạnh Minh Thị từng
thống lĩnh quân đội quyết chiến với nước Tấn, thất bại nhiều lần, nhưng cuối
cùng cũng chiến thắng quân Tấn. Tần Mục Công thấy nước Tấn đã khuất phục, đã dẫn
quân đến Hào Sơn 崤山 chôn cất hài cốt tướng sĩ trận vong 3 năm trước, cúng
tế 3 ngày mới trở về. Nước Tần đánh bại bá chủ trung nguyên là nước Tấn, uy chấn tây nhung, hơn 20 nước nhỏ và bộ tộc tranh nhau quy
thuận nước Tần, khiến lãnh thổ nước Tần mở rộng cả ngàn dặm trở thành bá chủ
tây nhung, điều này có quan hệ nhất định với Mạnh Minh Thị.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 21/11/2014
Nguyên tác Trung văn
TẦN MỤC CÔNG TRỌNG THỊ HIỀN TÀI
秦穆公重视贤才
Trong quyển
ĐỒ VĂN TRUNG QUỐC THÔNG SỬ
图文中国通史
(tập Sử tiền sử - Chiến quốc)
Chủ biên: Triệu Hướng Tiêu 赵向标
Tân Cương nhân dân xuất bản xã, 2002.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật