Dịch thuật: Nguyên nhân cái chết của Hoàng đế Hàm Phong

NGUYÊN NHÂN CÁI CHẾT CỦA HOÀNG ĐẾ HÀM PHONG

          Hàm Phong 咸丰 là người con thứ 4 của hoàng đế Đạo Quang 道光, sinh ngày mồng 9 tháng 6 năm Đạo Quang thứ 11, mất vào tháng 7 năm Đồng Trị 同治 thứ 1, khi mất chỉ mới 30 tuổi.

          Những năm đầu Hàm Phong, Bắc Kinh lưu truyền câu đồng dao “quyết long bệnh phụng” 蹶龙病凤 (rồng què phụng bệnh), là nói Hàm Phong có tật ở chân. Hoàng hậu cũng nhiều bệnh. Hàm Phong từ nhỏ thân thể đã ốm yếu, theo truyền thuyết điều đó có liên quan với việc ông sinh không đủ tháng. Trong cung truyền nhau rằng, mẹ đẻ của Hàm Phong rất thông minh, khi thái y ngự chẩn , bà luôn hỏi có thể sinh con sớm hơn được không. Thái y nói có thể, nhưng sợ ảnh hưởng đến thọ mệnh. Mẫu thân của Hàm Phong bảo thái y cứ thử xem, nếu sinh được một đại a ca, sẽ trọng thưởng. Vì thế vị thái y đã dùng thang thuốc dưỡng thai thúc cho sinh sớm, mẹ Hàm Phong đã sinh sớm. Ngày 19 tháng đó, hoàng tử thứ 5 là Dịch Tông 奕    ⁽¹⁾ cũng được sinh ra. Đương thời, hoàng thượng đến với  bà phi nào, đều có ghi chép. Thai Dịch Tông ⁽¹⁾ vốn có trước thai Hàm Phong, nhưng kết quả chậm hơn 10 ngày mới sinh ra.

         Thời gian đầu lên ngôi, Hàm Phong chuyên cần việc triều chính, rất muốn có được chính tích. Nhưng bên trong thì cuộc khởi nghĩa nông dân đại quy mô (phong trào Thái bình thiên quốc 太平天国), bên ngoài thì liên quân Anh Pháp xâm nhập, khiến Hàm Phong đầu luôn đau nhức, vì thế đã hướng đến dâm lạc để tiêu khiển giải sầu. Truyền  thuyết kể rằng, kinh thành có một ca kĩ trẻ tên Chu Liên Phương 朱莲芳, dung mạo xinh đẹp, giọng hát uyển chuyển, lại giỏi làm thơ, Hàm Phong vô cùng sủng ái, thường truyền tiến cung hầu giá. Quan Ngự sử họ Lục 陆 cũng là chỗ thân tình với Chu Liên Phương, dâng thư can gián, nói rằng hoàng đế không nên đắm chìm vào tửu sắc. Hàm Phong cả cười bảo rằng: “Lục lão gia ghen rồi”, và cũng không để tâm. Tại Sơn Tây có một phụ nữ họ Tào 曹 goá chồng, xinh đẹp phong lưu, thích nạm hạt châu trên giày. Hàm Phong cũng sủng ái vô cùng, trong cung ngoài cung đều gọi người đàn bà goá đó là “Tào quả phụ”. Còn có người phát hiện xuân dược (loại thuốc tăng cường khả năng tình dục) tại Viên Minh viên 圆明园 (Thanh triều dã sử đại quan 清朝野史大观). Cũng có truyền thuyết trong Viên Minh viên có “Ngũ xuân chi sủng” 五春之宠. Gọi là “Thiên địa nhất gia xuân” 天地一家春, là nơi ở của Ý quý phi Diệp Hách Na lạp thị 叶赫那拉氏 (Từ Hi 慈禧), còn 4 “xuân” khác là Hạnh hoa xuân 杏花春, Vũ lăng xuân 武陵春, Hải đường xuân 海棠春, Mẫu đơn xuân 牡丹春, đều là nơi ở của mĩ nữ Hán tộc.

          Hoàng đế Hàm Phong do bởi túng dục nên đã tự hại mình, thân thể ngày càng suy nhược. Mỗi khi gặp lúc phải đến đàn tế để tế, thường vì chân yếu nên việc lên xuống không được dễ dàng, vì thế phái Dịch Hân 奕訢 thay thế. Lại thêm nội ưu ngoại hoạn, việc nước gian nan nên đã mắc chứng thổ huyết. Theo tri thức y học hiện đại mà phán đoán, có lẽ bị lao phổi. Thái y kê toa “liệu tật pháp” 疗疾法, cho rằng uống máu hươu có thể trị được bệnh, lại có thể bổ sung dương khí. Vì thế Hàm Phong đã nuôi hơn 100 con hươu, mỗi ngày uống máu hươu để trị bệnh. Tháng 7 năm Hàm Phong thứ 10, liên quân Anh Pháp tấn công Bắc Kinh, Hàm Phong phái Dịch Hân ở lại để lo việc nghị hoà với người phương Tây, riêng mình dẫn đại thần Túc Thuận 肃顺 cùng phi tần hậu cung chạy đến Nhiệt Hà 热河, còn ra lệnh “dẫn đàn hươu theo”, nhưng do bởi đại thần khuyên can nên mới thôi. Mùa xuân năm Hàm Phong thứ 11, Hàm Phong tại Nhiệt Hà bị bệnh nặng, từ đó bệnh lúc nguy lúc an, chỉ cần hơi khoẻ một chút là tìm đến thanh sắc. Tháng 7 năm sau, bệnh trở nguy. Ngày 17, chứng ho ra máu bộc phát, vội sai lấy máu hươu, trong lúc vội vàng chưa đem đến, Hàm Phong đã băng. (Mãn Thanh ngoại sử 满清外史). Đêm trước lúc mất, đã xuống dụ lệnh cho hoàng trưởng tử Tải Thuần 载淳 làm hoàng thái tử, sai 8 vị đại thần cùng giúp việc triều chính.

          Hoàng đế Hàm Phong do bởi quá mức lo âu cùng dâm lạc nên đoản mệnh, sau khi mất được an táng ở Định lăng 定陵.

Chú của người dịch

(1)- Chữ Tông ở đây gồm bên trái là bộ “ngôn” 言, bên phải là chữ “tông” 宗.

          Theo http://zh.wikipedia.org/wiki, hoàng đế Đạo Quang 道光 có 9 người con trai, đó là:

Dịch Vĩ 奕纬 - Ẩn sĩ quận vương 隐士郡王

Dịch Cương 奕纲 – Thuận Hoà quận vương 顺和郡王

Dịch Kế 奕继 – Huệ Chất quận vương 慧质郡王

Dịch Trữ 奕 bộ 言 bên trái, chữ 宁 bên phải, tức hoàng đế Hàm Phong 咸丰

Dịch Tông 奕 bộ言 bên trái, chữ 宗 bên phải. Dịch Tông được đem cho người con thứ 3 của Gia Khánh 嘉庆 là Đôn Khác thân vương Miên Khải 惇恪亲王绵恺 làm con thừa tự, nên tập tước là Đôn Cần thân vương惇勤亲王.

Dịch Huyên 奕 bộ 言bên trái, chữ 澴 (không có 3 chấm thuỷ) bên phải – Thuần Hiền thân vương 醇贤亲王

Dịch Hạp 奕 bộ 言 bên trái, chữ 合 bên phải – Chung Đoan quận vương 钟端 郡王.

Dịch Huệ 奕譓 – Phu Kính quận vương 孚敬郡王.

          Nguồn http://zh.wikipedia.org/wiki

          Trong nguyên tác, tên hoàng tử thứ 5 ở câu trên là Dịch Lượng 奕谅, ở câu dưới lại là Dịch Trữ.

                                                                  Huỳnh Chương Hưng

                                                                 Quy Nhơn 30/10/2014

Nguyên tác Trung văn

HÀM PHONG TỬ NHÂN CHI MÊ

咸丰死因之谜

Trong quyển

TRUNG QUỐC VỊ GIẢI CHI MÊ

中国未解之谜

Chủ biên: Tôn Thiệu Vũ 孙绍武

Hô Hoà Hạo Đặc: Viễn phương xuất bản xã, 2009.