LAI LỊCH TẾT TRÙNG DƯƠNG
Nói đến
tết Trùng Dương 重阳, không thể không nhắc đến một truyền thuyết đậm màu sắc
thần thoại.
Theo Tục Tề Hài kí 续齐谐记 của Ngô Quân 吴均
nhà Lương thời Nam Triều. Vào thời Đông Hán có một người tên Phí Trường Phòng 费长房, một ngày nọ, có một ông lão bán thuốc mở tiệm bên cạnh
nhà, trên cửa tiệm có treo một chiếc bình. Sau khi buôn bán xong, ông lão nhảy
vào chiếc bình. Phí Trường Phòng trên lầu vô tình nhìn thấy, phát hiện được bí
mật này, vì thế, ngày hôm sau Phí Trường Phòng sang thăm ông lão. Hoá ra ông
lão là một vị thần tiên bị biếm trích xuống nhân gian, đến nay đã mãn hạn chuẩn
bị về lại thiên giới. Ông lão dẫn Phí Trường Phòng cùng nhảy vào trong bình.
Bên trong bình là một toà điện ngọc phú lệ đường hoàng. Hai người rất tâm đầu ý
hợp, cùng uống rượu chuyện trò. Phí Trường Phòng muốn theo ông lão cầu tiên,
nhưng sợ người nhà sẽ luôn tìm. Ông lão bèn chặt một cành trúc, đan thành hình
Phí Trường Phòng treo sau nhà của Phí Trường Phòng. Người nhà trông thấy cho rằng
Phí Trường Phòng đã treo cổ tự tận nên cử hành tang lễ. Lúc bấy giờ Phí Trường
Phòng mới thoát thân cùng ông lão đi tu tiên. Qua hơn 10 năm, dưới sự chỉ dạy của
ông lão, Phí Trường Phòng có thể trị được bách bệnh, xua đuổi được ma quỷ.
Đương thời có một người tên
Hoàn Cảnh 桓景 theo Phí Trường Phòng học đạo cầu thuật. Một lần nọ,
Phí Trường Phòng báo cho Hoàn Cảnh biết:
Vào ngày mồng 9 tháng 9, nhà anh sẽ gặp đại nạn, anh
mau về may một chiếc bao màu đỏ, đựng cành thù du (1) rồi đeo nơi
cánh tay, sau đó lên núi cao, uống rượu hoa cúc thì có thể tránh được hoạ tai.
Hoàn Cảnh nghe qua vô cùng
lo sợ, liền vào ngày Trùng Dương theo lời của sư phụ đưa toàn bộ gia đình lên
núi, uống rượu hoa cúc, mãi cho đến chiều tối mới về lại. Sau khi đến nhà, Hoàn
Cảnh phát hiện tình hình quả đúng như lời sư phụ nói: gà chó bò dê chết sạch.
Riêng người trong nhà nhân vì theo lời dặn của Phí Trường Phòng ra ngoài lên cao nên đã tránh được
đại nạn.
Sự kiện
này kinh động mọi người, trong phút chốc lan truyền rộng rãi. Từ đó về sau, vào
ngày Trùng Dương hàng năm, mọi người đều lên cao, cài cành thù du, uống rượu
hoa cúc, những việc ấy nối đời nhau thành tập tục lưu truyền lại.
Chú của người
dịch
(1)- Thù du 茱萸: tên một loại
thực vật, mọc nơi khe hang, vị thơm nồng. Phong tục thời cổ vào ngày mồng 9
tháng 9 đeo bên người loại cây này để trừ tà. Trong Thái bình ngự lãm 太平御覽 quyển 32, ở Phong thổ kí 風土記 của Chu Xử 周處 đời Tấn có ghi rằng:
Cửu nguyệt cửu nhật luật trúng Vô dịch nhi số
cửu, tục ư thử nhật ….. chiết thù du phòng dĩ tháp đầu, ngôn tịch ác khí, nhi
ngự sơ hàn.
九月九日律中無射而數九, 俗於此日 ….. 折茱萸房以插頭, 言闢惡氣, 而御初寒
(Ngày mồng
9 tháng 9 luật trúng Vô dịch, với số là 9, theo phong tục vào ngày này …. bẻ
nhánh thù du cài lên đầu, nhằm trừ khí độc, chế ngự cái lạnh mới bắt đầu.)
(Theo
chú số 16 ở bài 77, quyển 3 trong Tây
kinh tạp kí)
Huỳnh Chương
Hưng
Quy Nhơn 02/10/2014
Ngày 9 tháng 9 năm Giáp Ngọ
Nguyên tác Trung văn
TRÙNG
DƯƠNG TIẾT ĐÍCH LAI LỊCH
重阳节的来历
Trong quyển
TRUNG QUỐC DÂN TỤC VĂN HOÁ ĐẠI QUAN
中国民俗文化大观
(quyển trung)
Chủ biên: Dương Lợi Tuệ 杨利慧
Diên Biên nhân dân xuất bản xã, 2009
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật