Dịch thuật: Tề Hoàn Công xác lập nghiệp bá

TỀ HOÀN CÔNG XÁC LẬP NGHIỆP BÁ

          Năm 681 trước công nguyên (Tề Hoàn Công 齐桓公 năm thứ 5) là năm Tề Hoàn Công bắt đầu xác lập nghiệp bá. Trước đó, nước Tề từng mấy lần giao chiến với nước Lỗ lân cận nhưng đều không chiếm được thế thượng phong. Hoàn Công và Quản Trọng 管仲 ý thức được điều đó, chỉ dựa vào sức mạnh của riêng nước Tề thì sẽ không bao giờ xưng bá thiên hạ. Vì thế, họ nghĩ đến tác dụng của Chu thiên tử. Mặc dù Chu thiên tử lúc bấy giờ đã mất đi quyền uy hiệu lệnh chư hầu như ngày trước, nhưng dùng Chu triều như một chiêu bài, vẫn có đủ sức mạnh mà các nước chư hầu không thể thay thế. Cho nên, đầu tiên Tề Hoàn Công kết thân với Chu thất, cưới Cung Cơ 共姬, con gái của Chu Trang Vương 周庄王. Hành động này vừa kéo được Chu thiên tử đến cạnh mình, lại cho thiên hạ thấy rõ thái độ bản thân mình đã thân cận thậm chí bề ngoài ủng hộ địa vị chính thống của triều Chu. Sau khi lôi kéo được Chu thiên tử, Tề Hoàn Công lại bắt đầu lấy khẩu lệnh tôn sùng Chu thiên tử tranh thủ sự ủng hộ của các nước chư hầu. Chính vào lúc này, nước Tống phát sinh loạn Tống Vạn 宋万. Tề Hoàn Công lấy lí do giúp Tống ổn định chính cục, đã triệu tập chư hầu hội minh tại Bắc Hạnh 北杏 nước Tề (Đông A 东阿, Sơn Đông 山东). Trước đó, hội minh luôn do Chu thiên tử triệu tập và chủ trì, lần này Tề Hoàn Công nhận sự uỷ thác của Chu thiên tử, trên thực tế giả mượn danh thiên tử để chủ trị hội minh. Bắt đầu từ đó, chư hầu chính thức gạt bỏ Chu thiên tử cử hành hội minh.

          Hội minh ở Bắc Hạnh, giúp nước Tống là hư, mà khảo nghiệm uy tín nước Tề được như thế nào mới là thực. Nhưng, một số nước mà đứng đầu là nước Lỗ, lại không quan tâm. Vì thế Tề Hoàn Công liền lấy một nước nhỏ là nước Toại 遂 làm khâu đột phát, giết gà uy hiếp khỉ, đồng thời chế phục được nước Lỗ. Sau đó, lại thực hiện sách lược cả mềm lẫn cứng, kéo nước Trịnh và nước Vệ gia nhập đồng minh. Đến năm 679 trước công nguyên (Tề Hoàn Công năm thứ 7), dưới sự nỗ lực của nước Tề, nước Tống và nước Trịnh với chính cục trước đó vốn hỗn loạn giờ đã sơ bộ ổn định, địa vị bá chủ của Tề Hoàn Công cuối cùng cũng được các nước chư hầu công nhận, thời đại nước Tề xưng bá ở trung nguyên đã bắt đầu như thế. Do bởi bá chủ Tề Hoàn Công rất coi trọng địa vị của Chu thiên tử (mặc dù bên trong có động cơ riêng tư nào đó), các nước khác cũng tấp nập triều kiến Chu vương. Điều này khiến cho hình thế chính trị của cả trung nguyên trong nhất thời xuất hiện sự hoà dịu mà trước đó chưa từng có. Đây là một trong những ý nghĩa xưng bá của Tề Hoàn Công.

                                                              Huỳnh Chương Hưng

                                                             Quy Nhơn 28/5/2014

Nguyên tác Trung văn

TỀ HOÀN CÔNG XÁC LẬP BÁ NGHIỆP

齐桓公确立霸业

Trong quyển

ĐỒ VĂN TRUNG QUỐC THÔNG SỬ

图文中国通史

(tập Sử tiền sử - Chiến quốc)

Chủ biên: Triệu Hướng Tiêu 赵向标

Tân Cương nhân dân xuất bản xã, 2002.