Dịch thuật: Mực Tử nhung hương của Uông Côn Nguyên

MỰC TỬ NHUNG HƯƠNG CỦA UÔNG CÔN NGUYÊN

          Mực Tử nhung hương 紫茸香 có hình tròn, đường viền chung quanh nhô lên, trực kính 7.6 cm, dày 1.1cm, nặng 59g, bề mặt viên mực chạm hình hình con tị tà 辟邪ở tư thế nằm, thần thái mạnh mẽ, lông mượt, 4 vuốt sắc bén. Mặt sau viên mực khắc 3 chữ “Tử nhung hương” 紫茸香 theo thể chữ triện, bên dưới là 3 hàng lạc khoản với 9 chữ “Tử Mặc Tử Uông thị Côn Nguyên giám định” 子墨子汪氏昆源鉴定, đều là dương văn. Có loại mực cùng dạng thức như thế nguyên tàng trữ ở Khâu Chí sơn 邱至山 tại Ninh Ba 宁波, được đưa vào Bách thập nhị gia mặc lục 百十二家墨录, sau chuyển về Quách Lộc Bình 郭麓屏 huyện Duy 潍, được đưa vào Tri Bạch Trai mặc phổ 知白斋墨谱, về sau nữa qua tay nhiều người, được Doãn Nhuận Sinh 尹润生 lưu giữ.

          Họ Uông 汪 tại Huy Châu 徽州 là một tộc lớn, sản sinh nhiều danh gia chế tạo mực, nhưng mặc của Uông Côn Nguyên 汪昆源 truyền đời cực ít, trong những ghi chép cũng chưa thấy người này. Theo Doãn Nhuận Sinh, Phan Gia Khách 潘嘉客 có tàng trữ một viên mực hình dạng gần giống với mực “Tử nhung hương”, không biết có phải là do cùng một người chế tạo ra không? không thể đoán định được. Mực đời Minh thường dùng hình con tị tà để làm hoa văn trang sức. Trình Quân Phòng 程君房, Phương Vu Lỗ 方于鲁 đều từng chế tạo qua mực có hoa văn này. Tị tà là loại động vật thần dị trong truyền thuyết cổ đại Trung Quốc, hình dáng giống sư tử nhưng trên thân có hai cánh, có thể cự được yêu ma, đuổi những tà uế bất tường. Trên những vật thời cổ như đồ đệt, cờ quân đội, núm ấn, núm chuông thường có con vật này. Trước lăng mộ của Nam triều thường có phù điêu đá tị tà rất lớn.

          Tên gọi “Tử nhung hương” 紫茸香lấy từ một câu trong bài Giang phú 江赋 của Quách Phác 郭璞:

Dương hạo nhĩ,  trạc tử nhung ⁽¹⁾

扬皜毦, 擢紫茸

Ý nghĩa là hoa cỏ xanh non, mềm mại, mượt như nhung. Với sắc của mực, mọi người chuộng màu tía (tử 紫), người xưa đa phần lấy màu sắc tươi láng để làm tiêu chuẩn phẩm bình chất lượng mực tốt xấu. Một người họ Triều 晁 đời Tống trong quyển Mặc kinh 墨经 có nói:

Phàm mặc sắc tử quang vi thượng

凡墨色紫光为上

(Phàm sắc của mực sáng tía là đứng đầu)

     Mực Tử nhung hương này có hình dáng và chất liệu hồn hậu chất phác, đậm phong cách đời Minh, hiện đang được lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử Trung Quốc.

CHÚ CỦA NGƯỜI DỊCH

(1)- Hạo nhĩ 皜毦, tử nhung 紫茸:

          “Nhĩ” 毦 và “nhung” 茸 là hai loại cỏ thơm.

                                                                 Huỳnh Chương Hưng

                                                                 Quy Nhơn 31/3/2014

Nguyên tác Trung văn

UÔNG CÔN NGUYÊN TỬ NHUNG HƯƠNG MẶC

汪昆源紫茸香墨

Tác giả: Trương Yến 张燕

Trong quyển

TRUNG QUỐC CỔ ĐẠI VĂN PHÒNG DỤNG CỤ

中国古代文房用具

Chủ biên: Chu Thế Lực 朱世力

Thượng Hải văn hoá xuất bản xã, 1999.