LỊCH SỬ TRÀ LONG TỈNH
Trà
Long Tỉnh 龙井 có lịch sử rất lâu đời, sớm nhất có thể truy ngược
lên đến đời Đường. Trong Trà kinh 茶经, quyển sách
chuyên về trà đầu tiên trên thế giới do Trà thánh Lục Vũ 陆羽 lúc bấy giờ biên soạn có ghi chép chùa Thiên Trúc 天竺 và Linh Ẩn 灵隐 ở Hàng Châu 杭州 sản xuất trà. Tên gọi
“Long Tỉnh trà” bắt đầu từ đời Tống, được nghe vào đời Nguyên, nổi lên vào đời
Minh, thịnh hành vào đời Thanh. Trong quá trình diễn biến lịch sử ngàn năm này,
trà Long Tỉnh từ chỗ vô danh đến hữu danh, từ chỗ là thức uống thường ngày sau
bữa cơm của bách tính đến cống phẩm của các bậc đế vương khanh tướng, từ danh
trà của dân tộc Hán trở thành danh phẩm trên thế giới, bắt đầu thời kì huy
hoàng của nó.
Vào thời
Bắc Tống, khu vực trà Long Tỉnh sơ bộ hình thành quy mô, lúc bấy giờ “Hương Lâm
trà” 香林茶 của Linh Ẩn Hạ Thiên Trúc Hương Lâm động 灵隐下天竺香林洞, “Bạch Vân trà” 白云茶
của Thượng Thiên Trúc Bạch Vân phong 上天竺白云峰, “Bảo Vân trà” 宝云茶 của Cát Lĩnh Bảo Vân sơn 葛岭宝云山 đã được liệt vào hàng cống phẩm. Cao tăng Biện Tài pháp sư 辩才法师 thời Bắc Tống quy ẩn nơi quê nhà, cũng là nơi mà năm
đó ông đã cùng với văn hào Tô Đông Pha 苏东坡
phẩm trà ngâm thơ tại chùa Thọ Thánh 寿圣 dưới chân núi Sư
Phong 狮峰 ở
Long Tỉnh. Tô Đông Pha đã có thơ ca tụng trà Long Tỉnh:
Bạch Vân Phong hạ lưỡng kì tân
Nhị lục trường tiên Cốc Vũ xuân
白云峰下两旗新
腻绿长鲜谷雨春
Dưới Bạch Vân phong, trà mới trổ hai lá non
Lá mướt tươi xanh trong tiết Cốc Vũ mùa Xuân
đồng thời tự tay viết lên tấm biển 3 chữ “Lão Long Tỉnh”
老龙井, đến nay vẫn còn trên vách núi dưới chân núi Sư Phong
狮峰 trong Thập bát khỏa ngự trà viên 十八棵御茶园 (vườn
18 cây ngự trà) ở miếu Hồ Công 胡公 chùa Thọ Thánh 寿圣. Đến thời Nam Tống, Hàng Châu trở thành quốc đô, việc
sản xuất trà cũng phát triển thêm một bước. Đời Nguyên, trà được sản xuất ở
vùng phụ cận Long Tỉnh bắt đầu lộ diện. Đến đời Minh, danh tiếng trà Long Tỉnh dần
lan xa, bắt đầu tiến vào tự viện, trở thành thức uống phổ biến của bách tính.
Khoảng thời Gia Tĩnh 嘉靖đời Minh, trong quyển
Triết Giang biển chí 浙江匾志 có ghi:
Hàng
quận chư trà, tổng bất cập Long Tỉnh chi sản, nhi Vũ tiền tế nha, thủ kì nhất
kì nhất thương, vưu vi trân phẩm, sở sản bất da, nghi kì căng quý dã.
杭郡诸茶, 总不及龙井之产, 而雨前细芽, 取其一旗一枪, 尤为珍品, 所产不多, 宜其矜贵也.
(Trà ở
khắp Hàng Châu, sản lượng không nhiều bằng Long Tỉnh, trước tiết Cốc Vũ trổ chồi,
hái loại một lá một chồi, là loại trân phẩm, vì sản lượng không nhiều nên rất quý.)
Trong
quyển Hàng Châu phủ chí 杭州府志 thời Vạn Lịch
万历 nhà Minh có nói:
Lão Long Tỉnh, kì địa sản trà, vi lưỡng
sơn tuyệt phẩm
老龙井, 其地产茶, 为两山绝品
( Lão Long Tỉnh, nơi đây sản xuất trà, là tuyệt phẩm ở
lưỡng sơn)
Trong
quyển Tiền Đường huyện chí 钱塘县志 thời Vạn Lịch
万历 lại ghi:
Trà xuất Long Tỉnh giả, tác đậu hoa
hương, sắc thanh vị cam, dữ tha sơn dị.
茶出龙井者, 作豆花香, 色清味甘, 与他山异
(Trà sản
xuất ở Long Tỉnh, làm đậu hoa hương, có sắc trong vị ngọt, khác với trà ở các
núi khác)
Trà
Long Tỉnh lúc bấy giờ được liệt vào hàng danh trà của Trung Quốc. Trong “Danh
trà lục” 名茶录 do Hoàng Nhất Chính 黄一正
đời Minh thu thập cùng với “Toàn quốc danh trà” 全国名茶 do Giang Nam
Nếu như
nói trà Long Tỉnh vào thời Minh vị trí còn ở giữa các danh trà, thì đến đời
Thanh, trà Long Tỉnh đã đứng đầu các danh trà. Học giả đời Thanh Hách Nhất Tứ 郝壹恣 có nói:
Trà chi danh giả, hữu Triết chi Long Tỉnh, Giang Nam
chi Giới Phiến, Mân chi Vũ Di.
茶之名者, 有浙之龙井, 江南之芥片, 闽之武夷.
(Những loại trà nổi tiếng có Long Tỉnh của vùng Triết,
Giới Phiến của Giang Nam
Hoàng Đế Càn Long trong 6 lần
xuống Giang Nam thì đã có 4 lần đến khu vực trà Long Tỉnh xem hái trà và chế biến,
thưởng thức trà và làm thơ. 18 gốc trà trước miếu Hồ Công đã được phong là “ngự
trà”. Từ đó, trà Long Tỉnh nổi tiếng cả trong và ngoài nước. Từ Kha 徐珂 nói rằng:
Lục trà mà các tỉnh sản xuất, ít loại có sắc xanh đậm,
duy chỉ có trà Long Tỉnh ở Hàng Châu sắc xanh đậm. Trà các khác đều cuộn lại và
tròn, duy chỉ trà Long Tỉnh dẹp mà thẳng.
Thời Dân Quốc, trà Long Tỉnh
trở thành danh trà hàng đầu của Trung Quốc.
(trích)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 19/3/2014
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật