BÍ ẨN VỀ GIÁP CỐT VĂN Ở ÂN KHƯ
Khoảng
thời Quang Tự 光绪 nhà Thanh, nông dân thôn Tiểu Đồn 小屯 thành phố An Dương 安阳
tỉnh Hà Nam 河南 ở
phía nam sông Viên 洹đang cày ruộng, bỗng phát hiện một số mảnh xương, họ
nhặt lên xem , xương đã hoá thạch, có mảnh bên trên còn lưu lại vết khắc hoạ. Mấy
nông dân chất phác này không ngờ rằng, xương mà trong tay họ cầm là cổ vật đã
có cách nay hơn 3000 năm, vết khắc hoạ bên trên chính là văn tự lúc bấy giờ. Họ
chỉ cảm thấy những mảnh xương này có niên đại tương đối lâu, có thể đem bán cho
các tiệm thuốc để kiếm ít tiền. Vì thế, có người lựa những mảnh xương tương đối lớn đem đến hiệu thuốc, quả nhiên
hiệu thuốc cho đó là “long cốt” liền thu mua.
Cuối đời
nhà Thanh, trong hiệu thuốc tại một số địa phương Trung Quốc, có một vị thuốc
tên là “long cốt”, vị thuốc này thường được dùng để trị vết thương, tục gọi là “đao tiêm dược” 刀尖药. Khi sử dụng, đem long cốt nghiền thành bột, bôi lên
vết thương, có thể cầm máu, giúp vết thương mau lành. Ngoài ra, còn có thể dùng
để trị các bệnh của trẻ con, của phụ nữ, và cả chứng thận hư của đàn ông. Vì thế,
nông dân thôn Tiểu Đồn một khi rảnh là đi khắp nơi đào tìm long cốt. Cứ như vậy,
một số lượng lớn xương cho là long cốt được bán cho tiệm thuốc, còn có người
nghiền thành bột đem bán tại hội miếu vùng An Dương vào hai mùa Xuân Thu. Hình
trạng của mảnh xương này, lớn có, nhỏ có, có mảnh không có chữ, có mảnh có chữ.
Ở những mảnh có chữ, chữ còn được bôi chu sa hoặc mực. Do bởi tiệm thuốc không
dùng long cốt có chữ, cho nên người ta đã mài nhẵn văn tự, rửa sạch màu bên
trên, như vậy, những bảo vật vô giá vô tình bị huỷ hoại. Trong làng còn có người
chuyên thu mua long cốt, nhờ đó mà phát tài. Một thời gian, một số lượng long cốt
được tiêu thụ đến tận những nơi xa như Bắc
Kinh, Hà Bắc … Những văn vật trân quý này được đưa vào thuốc để dùng, một chén,
một nồi, không biết đã mất đi bao nhiêu.
Long cốt
thần kì này đương nhiên không phải xương của rồng, mà chỉ là xương của động vật
được chôn dưới đất lâu năm và đã hoá thạch. Thế thì, rốt cuộc là xương của loài
động vật nào? được chôn ở đâu? chỗ thần kì của nó có phải là trị được bệnh
không? Kì thực, bên trong còn ẩn chứa một bí ẩn văn hoá lịch sử to lớn.
Những mảnh
xương được mọi người cho là long cốt này rốt cuộc là cổ vật quý giá như thế
nào? Giải được bí ẩn này có liên quan đến một nhân vật vô cùng quan trọng, đó
chính là Vương Ý Vinh 王懿荣, người Phúc Sơn 福山 Sơn Đông 山东, nhậm chức Đoàn luyện
đại thần 团练大臣 tại Bắc Kinh lúc bấy giờ. Vương Ý Vinh rất ham thích
cổ vật, là nhà Kim thạch học, ông rất giỏi về minh văn 铭文của
các loại đồ đồng, cũng có thể giám định được thực giả của một số cổ vật. Năm
Quang tự thứ 25 (năm 1899), Vương Ý Vinh
mắc bệnh sốt rét, thầy thuốc kê cho ông toa thuốc, trong đó có vị long cốt.
Khi mang thuốc về, Vương Ý Vinh mở ra xem, đột nhiên giật mình, mảnh long cốt
bên trong bên trên có khắc văn tự. Dựa vào kinh nghiệm lâu năm của mình, ông ý
thức được đây là một loại văn tự rất cổ xưa. Ngay lập tức ông sai người đến tiệm
thuốc thu mua những mảnh xương còn lại. Ông không tiếc tiền bạc, cứ mỗi chữ mua
với giá cao là 2 lượng bạc.
Về sau,
Lưu Ngạc 刘鹗, người viết bộ Lão
tàn du kí 老残游记 cũng bắt đầu thu mua. Tháng 10 năm 1903, trong lời tựa bộ Thiết Vân tàng quy 铁云藏龟, Lưu Ngạc lần
đầu tiên xác định những văn tự này chính là “Ân đại nhân đích đao bút văn tự” 殷代人的刀笔文字(văn tự bút dao của người đời Ân), nhân đó đã vén được
bí ẩn điều mà gọi là “long cốt”. Từ đó mọi người cũng không gọi chúng là “long
cốt” nữa, điều này không thể không quy công cho sự phát hiện ngẫu nhiên của
Vương Ý Vinh, ông tuy chưa chỉ rõ đó là giáp cốt văn đời Thương, nhưng chính do
bởi ông không tiếc tiền bạc để thu mua nên đã dẫn đến sự chú ý của mọi người. Từ
đó, việc nghiên cứu giáp cốt văn đã phát triển.
Đúng
như Lưu Ngạc đã nói, những mảnh xương gọi là “long cốt” này chính là di vật cuối
thời nhà Thương. Mọi người lúc bấy giờ mê tín chiêm bốc, phàm mọi việc đều bói, như vậy đã sản sinh vị Bốc quan
卜官 chuyên lo việc chiêm bốc. Họ đem những gì đã trải qua
và kết quả chiêm bốc khắc lên mai rùa hoặc xương bò, hình thành giáp cốt văn được
phát hiện sau này.
Tuy
thôn Tiểu Đông không ngừng đào được giáp cốt, nhưng một số người thu thập,
nghiên cứu lại không hề biết giáp cốt có từ chỗ nào. Lúc bấy giờ, người buôn
bán giáp cốt có 2 phái là Bắc Kinh và Sơn Đông. Trong phái Sơn Đông có một người
tên là Phạm Duy Khanh 范维卿, ông là người đến
thôn Tiểu Đồn thu mua giáp cốt sớm nhất. Để lũng đoạn hàng, ông đã giấu mọi người
tình hình chân thực, chỉ đông nói tây, nói rằng giáp cốt xuất hiện ở huyện
Thang Âm 汤阴 Hà Nam Nam
Trải
qua gần 10 năm điều tra, cuối cùng vào năm 1908 La Chấn Ngọc 罗振玉 đã tìm được địa điểm chính xác xuất hiện giáp cốt, đó
là thôn Tiểu Đồn. Việc xác định được thôn Tiểu Đồn có ý nghĩa cực kì quan trọng,
đầu tiên giảm đi những tổn thất về tư liệu giáp cốt. Sau khi xác minh được địa
điểm, những nhà nghiên cứu trực tiếp khảo sát thực địa, có thể có được những tư
liệu tương đối hoàn chỉnh và chuẩn xác.
Trong số
những người thu thập giáp cốt, còn có nhiều người nước ngoài, trong số họ, có
người trực tiếp đến thôn Tiểu Đồn thu mua, khiến một số lượng lớn giáp cốt ra
nước ngoài. Như giáo sĩ truyền giáo nước Mĩ là Phương Pháp Liễm 方法敛 trú tại huyện Duy 潍
Sơn Đông 山东 từ năm 1903 đến năm 1908 đã chở đi hơn 2700 mảnh giáp
cốt; giáo sĩ truyền giáo Canada Minh Nghĩa Sĩ 明义士
bắt đầu từ năm 1914 đã nhiều lần đến thôn Tiểu Đồn, đến năm 1926, ông đã sưu tập
tại Trung Quốc được 3, 4 vạn mảnh giáp cốt; Lâm Thái Phụ 林泰辅 người Nhật chuyên đến Trung Quốc mua giáp cốt. Hiện tại
giáp cốt văn của Trung Quốc được lưu giữ tại 11 nước: Anh, Pháp, Đức, Bỉ, Thuỵ
Điển, Thuỵ Sĩ, Mĩ, Canada, Nga, Nhật Bản, Hàn Quốc, trong đó Canada và Nhật Bản
là nhiều nhất. Sau khi xác minh địa điểm xuất hiện giáp cốt, chính phủ Trung Quốc
đã lên kế hoạch khai quật, ở một trình độ nhất định đã ngăn chận triệt để việc
giáp cốt bị đưa ra nước ngoài. Cuối cùng, việc xác định thôn Tiểu Đồn, còn có một
ý nghĩa trọng yếu khác, đó là theo đó mà mọi người cũng xác minh được nơi đây
chính là “Ân khư” 殷墟 mà trong các sách vở cổ nói đến. Sau khi thôn Tiểu Đồn
được xác định là nơi xuất hiện giáp cốt, tháng 10 năm 1928, Sở nghiên cứu ngôn
ngữ lịch sử thuộc Viện nghiên cứu trung ương vừa mới được thành lập sau nhiều lần
điều tra đã quyết định tiến hành khai quật khoa học toàn diện tại thôn Tiểu Đồn.
(còn tiếp)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 24/3/2014
Nguyên tác Trung văn
ÂN KHƯ GIÁP CỐT VĂN CHI MÊ
殷墟甲骨文之谜
Trong quyển
TRUNG QUỐC VỊ GIẢI CHI MÊ
中国未解之谜
Chủ biên: Tôn Thiệu Vũ 孙绍武
Hô Hoà Hạo Đặc: Viễn phương xuất bản xã, 2009.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật