TRÀ TÂY HỒ LONG TỈNH
Trà Tây
Hồ Long Tỉnh 西湖龙井 được xếp vào một trong “thập đại danh trà” (1)
của Trung Quốc, đã có lịch sử hơn 1200 năm, đời Minh liệt vào thượng phẩm, đời
Thuận Trị 顺治 nhà Thanh trở thành cống phẩm. Khi vua Càn Long 乾隆 đến du lãm Hàng Châu 杭州
đã khen ngợi trà Long Tỉnh, đồng thời phong 18 gốc trà trước miếu Hồ Công 胡公 dưới chân núi Sư Phong 狮峰
là “ngự trà” 御茶.
Trà
Long Tỉnh thuộc loại lục trà 绿茶 trứ danh ở Trung Quốc,
được sản xuất tại vùng Hàng Châu 杭州 tỉnh Triết Giang 浙江. Trà Long Tỉnh sắc xanh, hương đậm, vị ngọt, hình dạng
như lưỡi chim sẻ, tức có 4 đặc điểm: lục sắc 绿色,
hương úc 香郁, vị cam 味甘, hình mĩ 形美.
Do bởi
nơi sản xuất khác nhau nên trà Long Tỉnh được chia thành 3 loại: Tây Hồ Long Tỉnh
西湖龙井, Tiền Đường Long Tỉnh 钱塘龙井 và Việt Châu Long Tỉnh 越州龙井. Trừ loại trà trồng
ở 168 km2 thuộc khu vực Tây Hồ được gọi là Tây Hồ Long Tỉnh ra, loại trà còn lại
sản xuất ở 2 nơi khác tục xưng là trà
Triết Giang Long Tỉnh.
Trà
Long Tỉnh có tên từ Long Tỉnh 龙井. Long Tỉnh tại sườn
tây bắc núi Ông Gia 翁家 ở
phía tây của Tây Hồ, cũng chính là thôn Long Tỉnh ngày nay. Long Tỉnh vốn tên
là Long Hoằng 龙泓, đây là một cái ao nước suối hình tròn, lúc hạn lớn
cũng không cạn nước, người xưa cho rằng suối này tương thông với biển, trong đó
có rồng, nhân đó mà gọi là Long Tỉnh, truyền thuyết kể rằng, Cát Hồng 葛洪 đời Tấn đã luyện
đan ở nơi đây. Tại Lạc Huy Ổ 落晖坞 cách Long Tỉnh khoảng
500m có chùa Long Tỉnh, tục gọi là Lão Long Tỉnh 老龙井,
được xây vào năm Càn Hựu 乾祐 thứ 2 nhà Hậu Hán
thời Ngũ đại (năm 949), ban đầu tên là Báo Quốc Khán Kinh Viện 报国看经院. Thời Bắc Tống đổi tên là Thọ Thánh Viện 寿圣院. Thời Nam Tống lại đổi là Quảng Phúc Viện 广福院 rồi Diên Ân Quảng Phúc Tự 延恩衍庆寺. Năm Chính Thống 正统 thứ 3 nhà Minh (năm
1438) mới dời đến cạnh giếng, hiện chùa chỉ còn phế tích.
Trà
Long Tỉnh bắt đầu được sản xuất vào đời Tống, đời Minh rất thịnh. Loại được hái
và chế biến trước tiết Thanh Minh 清明 gọi là “Minh tiền
trà” 明前茶, loại được hái và chế biến trước tiết Cốc Vũ 谷雨 gọi là “Vũ tiền trà” 雨前茶.
Xưa nay có cách nói “Vũ tiền thị thượng phẩm, Minh tiền thị trân phẩm” 雨前是上品, 明前是珍品. Trà Long Tỉnh
khi pha uống, chỉ thấy từng búp từng búp đứng thẳng, sắc nước trong xanh, mùi
hương lan toả, loại một búp một lá tục gọi là “nhất kì nhất thương” 一旗一枪 (một cờ một giáo) là cực phẩm.
Trước
đây, căn cứ vào thời gian sản xuất trước hoặc sau và búp lá non hoặc già mà
chia trà thành 8 cấp, tức “Liên tâm 莲心, Tước thiệt 雀舌, Cực phẩm 极品, Minh tiền 明前, Vũ tiền 雨前, Đầu xuân 头春, Nhị xuân 二春, Trưởng đại 长大”. Ngày nay chia thành 11 cấp, tức cấp đặc biệt cùng từ
cấp 1 đến cấp 10. Một cân trà Long Tỉnh cấp đặc biệt, có ước khoảng hơn 36 ngàn
búp. Trà Long Tỉnh trên núi Sư Phong là loại Long Tỉnh thượng phẩm. Loại trà
này khi hái có yêu cầu nghiêm ngặt, chỉ hái 1 búp non, hoặc 1 búp 1 lá, hoặc 1
búp 2 lá mới bung. Cách chế biến cũng cực kì công phu, thao tác biến hoá, khiến
ai cũng phải trầm trồ.
Các
danh gia phẩm trà đời Thanh ca tụng trà Long Tỉnh rằng:
Cam hương như lan, u nhi bất liệt, xuyết chi
đạm nhiên, khán tự vô vị, nhi ẩm hậu cảm thái hoà chi khí di mạn xỉ ngạch chi
gian, thử vô vị chi vị, nãi chí vị dã.
甘香如兰, 幽而不洌, 啜之淡然, 看似无味, 而饮之后感太和之气弥漫齿额之间, 此无味之味, 乃至味也.
(Ngọt thơm như hoa lan, u trầm mà không lạnh lẽo, nhấp
vào thấy nhạt nhưng sau khi uống cảm thấy khí tươi mát tràn ngập kẽ răng, loại
vị như là vô vị này mới đúng là chí vị)
Trà Triết
Giang Long Tỉnh có thể sánh với danh trà Tây Hồ Long Tỉnh, nó là loại có sau
trong trà phổ các danh trà Triết Giang. Tiêu Sơn 萧山
là nơi phát nguyên và cũng là vùng sản xuất chủ yếu trà Triết Giang Long Tỉnh.
Giá trị xã hội của trà Triết Giang Long Tỉnh vượt qua giá trị kinh tế của nó.
Khi chiêu đãi bạn bè thân hữu
hoặc sau khi yến tiệc, nếu uống vào một li trà Long Tỉnh gồm đủ “sắc, hương, vị,
hình”, có thể tăng thêm không khí vui tươi thân thiết.
CHÚ CỦA NGƯỜI DỊCH
(1)- THẬP ĐẠI DANH TRÀ
Thập đại
danh trà của Trung Quốc do uỷ ban “Toàn quốc thập đại danh trà” bình chọn vào
năm 1959, gồm:
- Tây Hồ Long Tỉnh 西湖龙井.
- Động Đình Bích Loa Xuân 洞庭碧螺春.
- Hoàng Sơn Mao Phong 黄山毛峰.
- Lư Sơn Vân Vụ trà 庐山云雾茶.
- Lục An Qua Phiến 六安瓜片.
- Quân Sơn Ngân Châm 君山银针.
- Tín Dương Mao Tiêm 信阳毛尖.
- Vũ Di Nham trà 武夷岩茶.
- An Khê Thiết Quan Âm 安溪铁观音.
- Kì Môn Hồng trà 祁门红茶.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 03/02/2014
Nguyên tác
LONG TỈNH TRÀ
龙井茶
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật